Fotografia studyjna kojarzy się zazwyczaj z wielkopowierzchniowym studiem wielkości hangaru lotniczego, z rozstawionym ogromnym tłem i niezliczoną liczbą lamp. Fotograf używa wtedy aparatu o rozmiarach co najmniej słusznych, a wokół niego jak w ulu uwija się ekipa asystentów i oświetleniowców. Taki obrazek można zobaczyć tylko przy profesjonalnych produkcjach dla bogatych kontrahentów. W rzeczywistości rozmiar studia, ilość obsługi i sprzętu dobiera się do charakteru wykonywanych zdjęć i przedmiotu sesji. Równie dobrze profesjonalne zdjęcia można wykonać w małym, kilku-, kilkunastometrowym studiu, albo w w zaciszu własnego mieszkania.

Do robienia zdjęć studyjnych tym bardziej nie potrzeba profesjonalnego i drogiego aparatu. W niniejszym artykule chcemy pokazać, że nawet niewielkimi PEN-ami można bawić się w fotografowanie studyjne, zarówno amatorskie, ale i profesjonalne. Istotne funkcje PEN-ów i zalety tych aparatów, będziemy stopniowo wymieniać w trakcie artykułu. Na początku chcemy jednak poruszyć ważną kwestię związaną z RAW-ami (surowymi zdjęciami) i ich wywoływaniem. W przypadku aparatów PEN pliki te mają rozszerzenie ORF.

----- R E K L A M A -----

PROMOCJA SONY - 50% RABATU NA OBIEKTYW!

Sony A7 IV + 24-70/4 FE ZA OSS

15122 zł 13710 zł

Sony A7 III + 50/1.8 FE

8846 zł 8422 zł

Sony A7 IV + 50/1.8 FE

13146 zł 12722 zł

Sony A7 III + 24-70/4 ZA FE OSS

10822 zł 9410 zł

Wielu amatorów fotografii boi się formatu RAW. Trudno im się dziwić, bo z takimi zdjęciami jest tylko kłopot. Programy do przeglądania zdjęć w komputerze, telewizorze lub w telefonie nie chcą ich otwierać, nie można ich edytować w prostych programach graficznych, a na dodatek zajmują dużo miejsca na dysku. Zalety tych surowych zdjęć są jednak nie do przecenienia, kiedy chcemy poprawić wygląd naszych zdjęć, bo RAW-y mają w sobie zapisanych więcej informacji niż mocno ograniczone JPEG-i. I choćbyśmy byli najlepszymi fotografami i mieli najdroższe aparaty zawsze trzeba zdjęcie trochę zmienić: minimalnie skorygować ekspozycję, ustawić prawidłowy kontrast, dobrać odpowiedni balans bieli, czy wykadrować. Dzięki temu nasze zdjęcia będą się wyróżniać, a my, edytując je, będziemy widzieli nasze błędy, które popełniliśmy przy fotografowaniu i tym sposobem szybciej uczyli się fotografii.

Wygląd programu Olympus Viewer 2.0 w trybie przeglądania zdjęć

Wygląd programu Olympus Viewer 2.0 w trakcie edytowania zdjęcia RAW

Jeśli fotografujemy PEN-em problem zdobycia odpowiedniego oprogramowania do edycji i przeglądania RAW-ów znika. Producent do każdego aparatu dodaje darmowe oprogramowanie o nazwie Olympus Viewer. Nazwa może mylić bo nie jest to bynajmniej tylko przeglądarka zdjęć, a potężne narzędzie do edytowania ORF-ów. Możliwości tego oprogramowania dorównują konwerterom niezależnych producentów, za które trzeba zapłacić kilkaset złotych. My dostajemy to w pakiecie z aparatem. W tym artykule nie będziemy szczegółowo omawiać jak działa i co zawiera program Olympus Viewer. Funkcji jest bardzo dużo, ale zapewniamy, że obsługa programu jest prosta i intuicyjna.

Boczny panel w programie Olympus Viewer 2.0 zawiera dwie zakładki z dużą ilością funkcji przydatnych przy edytowaniu zdjęcia RAW i JPEG.

Zdjęcia, które prezentujemy poniżej były edytowane właśnie w oryginalnym oprogramowaniu Olympusa. Edycję zdjęć ograniczyliśmy jednak tylko do minimalnej korekcji ekspozycji, ustawienia kontrastu i prawidłowego balansu bieli.

Tyle tytułem wstępu. Czas zacząć bawić się w zdjęcia studyjne…

Olympus PEN E-PL3 to jeden z najnowszych aparatów w rodzinie Olympus PEN

Oświadczając modelce: „Zacznijmy od sypialni”, możemy być nieopatrznie zrozumieni. Warto pamiętać o dodaniu w tym zdaniu słowa „zdjęcia”, aby sesja doszła jednak do skutku. Sypialnia lub salon z dużym łóżkiem ma najczęściej także duże okno(a), przez które wpada idealne światło, jakim jest światło słoneczne. Możemy wtedy wykorzystać tzw. światło zastane, czyli światło w pomieszczeniu. Nie musimy przy tym używać lamp błyskowych, a skupiamy się tylko na ekspozycji aparatu, którą trzeba dostosować do panujących warunków oświetleniowych. Klimat i charakter zdjęć wykonywanych na łóżku, w naturalnym oświetleniu może być oczywiście różny, ale z reguły, jeśli pracujemy z modelką, chcemy uchwycić romantyzm, melancholię, naturalność lub uśmiech – od lekkiego do euforycznego. Niezastąpiony będzie przy tym jasny, stałoogniskowy obiektyw, dzięki któremu uzyskamy małą głębię ostrości odpowiadającą, za tzw. plastykę obrazu.

Olympus M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8 – idealny obiektyw portretowy dla każdego posiadacza PEN-a.

Znakomitym obiektywem, który spełni nasze wymagania w stu procentach będzie Olympus M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8. To idealny obiektyw portretowy – jasny, ostry i do tego… śliczny. Jest w stanie ustawić ostrość już od 50 cm, a jego bardzo dobre własności optyczne pozwalają na wykorzystywanie go już od pełnego otworu względnego, czyli od przysłony f/1.8. Taka wartość przysłony gwarantuje małą głębię ostrości i przyjemne rozmycie tła. Wystarczy spojrzeć na dwa poniższe zdjęcia, by się o tym przekonać.

Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8.; czas ekspozycji: 1/250 s; czułość: ISO 800

Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8.; czas ekspozycji: 1/250 s; czułość: ISO 800

Fotografowanie leżącej modelki tradycyjną lustrzanką jest często uciążliwe, bo fotograf musi zniżyć się (w dosłownym tego słowa znaczeniu) do jej poziomu. Innymi słowy trzeba się pochylać, opierać o łóżko, leżeć na nim, a przy fotografowaniu z góry stanąć na krześle lub na drabinie (o ile takowa jest dostępna). W każdym z tych przypadków patrzymy przez wizjer, a ciągłe trzymanie oka przy nim w powyższych pozycjach jest bardzo męczące. Funkcjonalność PEN-a opiera się natomiast na systemie podglądu obrazu na żywo, czyli na tzw. systemie Live View – trzymamy aparat przed sobą i kadrujemy zgodnie z tym co widzimy na ekranie wyświetlacza. W idealnej sytuacji, jaką stwarza nam PEN E-PL3, wyświetlacz aparatu jest ruchomy, a wtedy na leniucha możemy kadrować z góry i z dołu, stojąc, albo wygodnie sobie siedząc.

Odchylany ekran w E-PL3 bardzo ułatwia fotografowanie w trudnych pozycjach.

Jeśli znudzi nam się tradycyjny wygląd zdjęć, PEN-y Olympusa mają w zanadrzu Filtry artystyczne. Dzięki nim, w łatwy sposób, bez edytorskich umiejętności, możemy nadać zdjęciom ciekawego, oryginalnego wyglądu. W ich stosowaniu mamy przy tym dużo swobody. Po pierwsze można je stosować w każdym z trybów nastaw ręcznych, po drugie działają również w trybie zapisu RAW+JPEG i po trzecie można z nich korzystać z poziomu oprogramowania do edycji RAW-ów. Nie ma zatem nacisku, aby z filtrów korzystać na żywo w trakcie fotografowania, bo równie dobrze można je potem zastosować podczas wywoływania RAW-ów. Tym sposobem nasze portrety z sypialni można na przykład zmiękczyć, nadając twarzy większej delikatności, albo dodatkowo zamienić na zdjęcie czarno-białe.

Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8.; czas ekspozycji: 1/320 s; czułość: ISO 800. Filtr cyfrowy: Zmiękczenie ostrości

Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8.; czas ekspozycji: 1/320 s; czułość: ISO 800. Filtr cyfrowy: Zmiękczenie ostrości plus konwersja zdjęcia na czarno-białe.

Dla osób, które lubią zdjęcia czarno-białe, Olympus przygotował filtr „Ziarnisty film”. Efekt jest zupełnie inny niż zwykłe przekształcenie kolorowej fotografii na monochromatyczną. Duży kontrast na zdjęciu i ziarno imitujące analogową błonę fotograficzną, dodają fotografii artystycznej estetyki. Mimo, że ten efekt rysuje na zdjęciu pewien dramatyzm, to równie dobrze oddaje charakter nostalgiczny zdjęcia, jak i radosny.

Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/125 s; czułość: ISO 400. Filtr cyfrowy: Ziarnisty film I

Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 12mm f/2.0 przy następujących parametrach: przysłona f/2.0; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 800. Filtr cyfrowy: Ziarnisty film II

Drugie z powyższych zdjęć zostało wykonane szerokokątnym obiektywem M.Zuiko Digital 12 mm f/2.0 ED. Dzięki niemu obyło się bez drabiny, bo przy jego szerokim polu widzenia wystarczyło unieść aparat nad modelką, aby ją zmieścić w kadrze. Poza tym wykorzystując jego dużą jasność nie musieliśmy wykorzystywać zbyt wysokich czułości w aparacie.

Olympus M.Zuiko Digital 12 mm f/2.0 – jasny obiektyw systemu Mikro 4/3 dający szerokie pole widzenia.

Kiedy już znudzą nam się zdjęcia na łóżku w sypialni, a nasze miękkie światło nadal wpada przez okno, możemy szybko zmienić charakter zdjęć. Potrzebna nam jest do tego ściana. Najlepiej jeśli jest biała, jednolita i oświetlona pod kątem. Dlaczego biała i jednolita? Nie chcemy, aby światło odbite od kolorowej ściany zafałszowało odcień skóry i chcemy uzyskać proste zdjęcie podkreślające naturalność modelki. Czemu światło ma padać pod kątem? Bo światło padające z boku daje przyjemniejszy dla oka rozkład światłocienia. Fotografując w tę samą stronę, co pada światło moglibyśmy otrzymać zbyt „płaskie” zdjęcie, albo po prostu rzucać nasz cień na modelkę.

Zdjęcie w świetle zastanym doświetlone blendą, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 800.

Zdjęcie w świetle zastanym doświetlone blendą, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/40 s; czułość: ISO 800. Konwersja na sepię

Oba zdjęcia były wspomagane białą blendą, czyli powierzchnią odbijająca. Na polskim rynku możemy już przebierać w tego typu asortymencie, ale równie dobrze możemy używać jakichkolwiek białych powierzchni: płyt styropianowych, kartonów, itp. Drugie z tych zdjęć wykonaliśmy tak, aby modelka stała tyłem do padającego światła. Wystarczyło więc, by odwróciła się plecami do okna, nadal opierając się o ścianę. Ponieważ jej twarz znalazła się w cieniu, oświetliliśmy ją światłem odbitym od białej blendy, co zrównoważyło ekspozycję. Bliki w jej oczach to właśnie odbicie blendy. Po ich rozmieszczeniu można wyobrazić sobie jak była trzymana. Na koniec w komputerze za pomocą jednego kliknięcia w oprogramowaniu Olympus Viewer zmieniliśmy zwyczajne kolory na sepię.

Do tej pory wszystkie pokazane zdjęcia były wykonane przy zastanym, słonecznym świetle, ale chcąc bawić się w fotografię studyjną prędzej, czy później musimy zacząć fotografować z użyciem lamp studyjnych. Takie lampy dzielą się na lampy światła ciągłego i lampy błyskowe. O tych drugich napiszemy trochę później.

Światło ciągłe to nic innego jak światło zastane, z tą różnicą, że takie lampy możemy dowolnie ustawiać, a ich światło modelować za pomocą odpowiednich nasadek: reflektorów, softboksów, strumienic, parasolek itd. Moc takich lamp może być przy tym regulowana ale nie musi. Istotne jest to, że tak jak w przypadku światła zastanego, tak przy świetle ciągłym ekspozycję w aparacie ustawiamy zgodnie z tym co widzi aparat. Najlepiej jest ręcznie dopasować przysłonę, czas i czułość, ale równie dobrze można pracować na trybach automatycznych lub półautomatycznych regulując jasność kompensacją ekspozycji.

Lampy błyskowe mają z reguły dodatkową żarówkę, która jest źródłem światła ciągłego. Określa się je mianem światła pilotującego lub modelującego. Przy wykonywaniu poniższych zdjęć właśnie takim światłem ciągłym posłużyliśmy się by oświetlić modelką. Aby zmiękczyć światło, na lampę założyliśmy prostokątny softboks o bokach 60×80 cm i ustawiliśmy go w odległości około 1 m od twarzy modelki. Światło ciągłe stało się na zdjęciu dominujące, ale chcieliśmy wykorzystać także światło zastane w pomieszczeniu – światło o zmierzchu wpadające przez okno. Wykorzystaliśmy przy tym mały trik z balansem bieli. Nasza lampa była bowiem źródłem światła o temperaturze barwowej w okolicach 3000 K. Jeśli ustawimy właśnie taki balans bieli, to światło dzienne na zdjęciu przyjmie kolor niebieski. Dodatkowo używając obiektywu M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8 na maksymalnie otwartej przysłonie uzyskaliśmy rozmycie tła, które w rzeczywistości nie było zbyt ciekawe. Ostateczny efekt naszego zamysłu przedstawia pierwsze zdjęcie. Drugie natomiast, zrobione w tych samych okolicznościach, zostało wykonane z użyciem filtru artystycznego „Fotografia otworkowa”.

Zdjęcie przy świetle ciągłym z softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/60 s; czułość: ISO 400.

Zdjęcie przy świetle ciągłym z softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/60 s; czułość: ISO 400. Filtr cyfrowy: Fotografia otworkowa

Jak wykonać zdjęcie na czarnym tle bez czarnego tła? Należy pozbyć się światła zastanego oświetlającego pomieszczenie. Światło lampy musi być dominujące, tak aby tylko ono w znaczący sposób oświetlało modelkę, a jednocześnie nie może ono zbyt mocno oświetlać całego pomieszczenia. Tak powstało poniższe zdjęcie, które dodatkowo zamieniliśmy na zdjęcie czarno-białe. Modelka została oświetlona tą samą lampą i softboksem co na poprzednich dwóch zdjęciach.

Zdjęcie przy świetle ciągłym z softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/125 s; czułość: ISO 400. Konwersja na zdjęcie czarno-białe

Po kilku przykładach z wykorzystaniem światła zastanego i ciągłego przyszła pora rozwinąć temat oświetlenia błyskowego. Aparat musi pracować w trybie M – ręcznego ustawiania czasu i przysłony. W przypadku aparatów PEN czas synchronizacji z błyskiem musi być równy bądź dłuższy niż 1/160 s. Czułość ustawiamy na ISO 200 (najlepiej najniższą, chyba że brakuje światła), a przysłonę w okolicach f/5.6–8.0, tam gdzie obiektyw jest najostrzejszy. Do takich parametrów ekspozycji dopasowujemy moc błysku regulując ją na lampie. Nie musimy przy tym używać światłomierza. W dobie cyfrowych aparatów, ustawienie błysku możemy robić na chybił trafił, bo efekt – zdjęcie po zdjęciu – widzimy na wyświetlaczu aparatu. Jeśli chcemy uzyskać mniejszą głębię ostrości, zmieniamy przysłonę, ale jednocześnie o tyle samo musimy zmniejszyć moc lampy. O ile nie chcemy na zdjęciu światła zastanego, nie wydłużamy czasu otwarcia migawki.

Nie napisaliśmy jeszcze o tym, w jaki sposób PEN będzie wyzwalał lampę studyjną. Potrzebujemy do tego prostego radiowego wyzwalacza lamp błyskowych składającego się z nadajnika i odbiornika. Nadajnik wsuwamy w gorąca stopkę, którą ma każdy PEN, a odbiornik wtykamy w lampę. Takie urządzenia są uniwersalne, bez względu na rodzaj aparatu i lampy, a dzięki chińskim fabrykom stosunkowo tanie. Aparat i studyjną lampę błyskową można też połączyć odpowiednim przewodem. Sposób jest trochę tańszy, ale w praktyce niewygodny. Poza tym obecnie tylko zaawansowane lustrzanki mają wbudowane gniazdo PC. W naszym przypadku trzeba by dodatkowo dokupić kostkę (oczywiście Made in Wschód) z gniazdem PC, zakładaną na gorącą stopkę aparatu. Jeśli już połączenie aparat-lampa działa, możemy przejść do zabawy…

Olympus M.Zuiko Digital 14–42mm f/3.5–5.6 II R – uniwersalny zoom o stylowym wyglądzie i małych gabarytach.

Najpierw zobaczmy jakie możliwości daje jedna lampa błyskowa ze standardowym aluminiowym kloszem o średnicy 7 cali. Lampa ustawiona powyżej modelki w odległości 1–2 metrów od niej, będzie źródłem szerokiego światła, generującego cień o wyraźnych, ostrych krawędziach. Znów wykorzystaliśmy jako tło białą ścianę, a konkretnie dwie ściany – kąt pokoju. Tak więc zerowym kosztem, bez budowania planu zdjęciowego otrzymaliśmy proste, ale efektowne zdjęcie w stylu „fashion”. Układ dwóch prostopadłych do siebie ścian jest często wykorzystywany przez fotografów. Te dwie powierzchnie działają jak blendy odbijające światło, modelują je i zmiękczają. Zmieniając oświetlenie i położenie obiektu fotografowanego względem tych powierzchni możemy w nieskończony sposób bawić się fantastycznym światłocieniem. Może więc pora na małe przemeblowanie mieszkania jeśli wszystkie kąty w domu są zajęte?

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 400, ogniskowa: 41mm.

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/60 s; czułość: ISO 400, ogniskowa: 42mm.

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 400, ogniskowa: 42mm. Filtr cyfrowy: Cross process

Pierwsze zdjęcie z tej serii, wykonane z poziomu podłogi, nie było by łatwe do zrobienia bez odchylanego wyświetlacza w E-PL3. A tak wystarczyło wygodnie usiąść na pupie, oprzeć E-PL3 na podłodze, skadrować i nacisnąć spust. Wśród zdjęć znów pojawiły się te z wykorzystaniem filtrów artstycznych. Dla przykładu jedno z nich zostało przekonwertowane na zdjęcie czarno-białe, a drugie wykonane z użyciem filtru „Cross process”.

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 42mm.

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 34mm. Konwersja na zdjęcie czarno-białe

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 42mm.

Klasyczne zdjęcia studyjne wykonywane są z użyciem teł: szarych, czarnych, białych lub kolorowych. To jakie tło wybierzemy dyktuje rodzaj i styl sesji. Najbardziej uniwersalne jest jednak tło szare. Profesjonalne tła wykonane są z papieru o dużej gramaturze. Znacznie tańsze od kartonowych są tła propylenowe. Ich jednak zdecydowanie nie polecamy.

Poniższe zdjęcia wykonaliśmy z użyciem jednej lampy błyskowej (ustawionej około 1.5 m od modelki), na którą założyliśmy softboks o kształcie ośmiokąta o średnicy 120 cm. Jego duża powierzchnia świecąca w całości oświetliła modelkę miękkim światłem, dając w efekcie rozmyty cień.

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 35mm.

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 35mm.Konwersja zdjęcia na czarno-białe

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200. Filtr cyfrowy: Fotografia otworkowa

Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 33mm.

Dodając drugą lampę, która oświetli modelkę od tyłu, spowodujemy odcięcie sylwetki od tła i tym sposobem nadamy fotografii większej głębi. Nazywa się to oświetlenie kontrowe. Na naszym zdjęciu dodatkowa lampa z kloszem podkreśla ramię i włosy modelki. Zdjęciu dodaliśmy także większej dynamiki, włączając wentylator rozdmuchujący modelce włosy. Nie mając większego wiatraka, możemy użyć suszarki do włosów, albo posłużyć się asystentem, który będzie wachlował jakąś sztywną powierzchnią.

Włączając do zabawy kolejne lampy musimy pamiętać o sposobie ich wyzwalania. Dla każdej można oczywiście dokupić odbiornik i radiowo wyzwalać. Lampy studyjne mają jednak z reguły fotocelę – czujnik światła. Jeśli radiowo wyzwolimy jedną z nich, inne także w tym czasie błysną, o ile dotrze do nich światło z tej pierwszej. W małych studiach rzedko kiedy występują problemy z taką „świetlną komunikacją”, dlatego wyzwalanie za pomocą fotoceli można stosować bez obaw oszczędzając na dodatkowych wyzwalaczach.

Zdjęcie z dwoma lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 33mm.

Zdjęcie z dwoma lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 33mm. Filtr cyfrowy: Cross process

Z szarego tła łatwo otrzymać tło białe po prostu je oświetlając. Tym sposobem powstały trzy poniższe zdjęcia. Do ich wykonania użyliśmy trzech lamp: dużego softboksu z przodu, tak jak przy poprzednich zdjęciach i dwie lampy z kloszami skierowane na tło tak, by oświetlały je w miarę jednorodnie z mocą minimalnie mniejszą niż powodującą przepalnie obrazu. W efekcie otrzymaliśmy zdjęcia na białym tle ze światłem kontrowym, odbitym od tła. Skoro szare tło można zamienić w białe, można też zamienić w czarne, nie oświetlając go. Nie jest to jednak zbyt łatwe (a czasami wręcz niemożliwe) w małych i niskich studiach, gdzie występuje duże rozporoszenie wyzwolonego światła.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 34mm.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200.

Ponieważ naszą sesję wykonywaliśmy właśnie w małym studiu, do zdjęć użyliśmy standardowego czarnego tła. Zamiast dużego oktagonalnego softboksu, na lapę założyliśmy aluminiowy „beauty dish” (60-centymetrową czaszę) z plastrem miodu dający twardsze i wąskie żródło światła. Z kolei tył modelki oświetliliśmy dwiema lampami z reflektorami, na które dodatkowo założyliśy wrota, by bardziej ukierunkować światło i nie pozwolić, by uciekało na boki.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200. Konwersja na zdjęcie czarno-białe

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200. Filtr cyfrowy: Diorama

Fotografując na czarnym tle istotne jest światło kontrowe, które jak widzieliśmy bardzo wyraziście podkreśla fotografowany obiekt i nadaje zdjęciu trójwymiarowości. Efekt jeszcze większej głębi uzyskamy podświetlając tło. Potrzebna jest nam do tego kolejna lampa studyjna, lub systemowa. Przy wykonaniu poniższego zdjęcia użyliśmy, jako czwartej lampy, lampy systemowej. Dokleiliśmy jej papierowy tubus, aby uzyskać mniej więcej okrągły kształt snopu światła i z wysokościokoło 0.5 m nad podłogą skierowaliśmy ją na tło. Dla ścisłości, aby wyzwolić lampę systemową trzeba mieć dodatkowy odbiornik radiowy (lub z fotocelą) z gorąca stopką, do którego ją wepniemy i wyzwolimy razem z pozostałymi lampami.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi i oświetleniem tła, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200.

Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200.

W nieskończoność można dodawać lampy do naszego planu zdjęciowego i zmieniać sposób oświetlenia. Na tym polega urok studyjnej fotografii – na kreowaniu zdjęć, projektowaniu planu zdjęciowego, malowaniu światłem i ciągłym uczeniem się tego wszystkiego. My pokazaliśmy tutaj tylko małą liczbę klasycznych przykładów, aby wzbudzić zainteresowanie u tych niezorientowanych w temacie i rozbudzić nowe pomysły w głowach tych, którzy z tego typu fotografią mieli lub mają do czynienia.

Łatwiej jest napisać artykuł na podstawie zdjęć, niż wykonać zdjęcia do artykułu. W imię tego powstał niniejszy tekst, oparty na bazie zdjęć wykonanych małym PEN-em E-PL3. Zdjęcia zostały wykonane w ciągu kilku godzin, na jednej sesji, ale w różnych warunkach oświetleniowych. Chcieliśmy z jednej strony pokazać, że E-PL3 i inne PEN-y nie mają ograniczeń przy fotografowaniu studyjnym, a z drugiej zachęcić do rozwijania się w tego typu fotografii. Mamy nadzieję, że udało nam się to pokazać i udowodnić, że nawet dla takiego małego i niepozornego PEN-a, fotografowanie studyjne z wykorzystaniem dowolnego oświetlenia zewnętrznego nie stanowi problemu.

Artykuł został przygotowany przy współpracy z Olympus Polska.
Sponsorem artykułu jest firma Olympus Polska.