Kilka dni temu opublikowaliśmy na naszych stronach artykuł opisujący nową kategorię aparatów, która pojawiła się niedawno na rynku, czyli o aparatach SLT – zbudowanych z wykorzystaniem technologii półprzepuszczalnego lustra. W tym artykule zajmiemy się drugą grupą aparatów, która jest coraz liczniej obecna w sklepach i z każdą chwilą zyskuje na popularności. Chodzi mianowicie o aparaty, które przyjęło się nazywać bezlusterkowcami. Jest to rodzaj kamer fotograficznych, które podobnie jak aparaty SLT, zrywają z tradycyjnymi rozwiązaniami technologicznymi wykorzystywanymi od lat przez producentów sprzętu fotograficznego.

Sony NEX-C3

Przyzwyczailiśmy się (choć wydaje się, że jest to raczej zaszłość z czasów fotografii analogowej, bo w technice cyfrowej nie ma tak jednoznacznych podziałów), że od wielu lat istniał na rynku podział na aparaty kompaktowe oraz lustrzanki. Obie te kategorie dzieliło zarówno przeznaczenie jak i właściwości techniczne. Z grubsza rzecz biorąc aparaty kompaktowe kierowane były do szerokiego grona odbiorców, były proste w obsłudze i relatywnie tanie w produkcji, a obiektyw i lampa błyskowa były najczęściej wbudowany na stałe. Z racji swojej prostoty zyskały przydomek „idiot-camera”, ale nie powinno się tego określenia tłumaczyć dosłownie. Znacznie lepiej ich cechy oddaje określenie „point&shoot”. Oprócz prostej zasady działania i obsługi, ich ogromną zaletą była też relatywnie niska cena, niewielka masa i małe rozmiary. Rezultatem tego była spora popularność kompaktów, które zagościły w niemal każdym domu.

Drugą kategorią sprzętu były lustrzanki, które kierowano do odbiorcy bardziej wymagającego. Z racji swoich cech stały narzędziem pracy wielu fotografów zawodowych i zyskiwały szerokie grono nabywców wśród entuzjastów fotografii, choć przez wiele lat były to aparaty stosunkowo rzadkie. Były znacznie droższe od kompaktów (do których można zaliczyć również proste aparaty z celownikiem dalmierzowym, które były popularne w ubiegłym wieku), ale pozwalały na wymianę optyki i zastosowanie wielu akcesoriów potrzebnych do wykonywania specjalnych rodzajów fotografii (np. makro). Jednak za ogromną elastyczność i użyteczność lustrzanek trzeba było zapłacić nie tylko wyższą ceną, ale także większym ciężarem na swoich barkach i posiadać coraz większą wiedzę odnośnie sprzętu i jego wykorzystywania.

----- R E K L A M A -----

PROMOCJA SONY - RABAT DO 500zł!

Sony 55/1.8 FE

4388 zł 3888 zł

Sony 70-200/4 FE G OSS

6449 zł 5949 zł

Sony 50/1.4 FE GM

8178 zł 7678 zł

Sony 16-55/2.8 E G

5488 zł 4988 zł

Trzeba w tym miejscu wspomnieć o trzeciej kategorii. Chodzi mianowicie o aparaty wyposażone w wizjer dalmierzowy i bagnet służący wymianie obiektywów. Ich początki sięgają korzeni formatu 35 mm, a obecny niewielki udział w rynku nie upoważnia nas do przemilczenia ich istnienia. Można nawet stwierdzić, że bez nich nie byłoby lustrzanek małoobrazkowych i kompaktów, a bezlusterkowce, które obecnie stają się tak popularne mają z nimi wiele wspólnego. W istocie aparat dalmierzowy z wymienną optyką jest bezlusterkowcem, i choć zmieniła się technologią zapisu zdjęcia, to dalmierzowce są nadal produkowane i dostępne w sklepach.

Powyższy wstęp pokazuje, że w samym standardzie małoobrazkowym istnieją trzy kategorie aparatów, które różnią się od siebie i choć jest to podział głęboko zakorzeniony w fotografii analogowej, to w świecie cyfrowym dalej jest on stosowany. Trzeba jednak zauważyć, że cyfryzacja spowodowała wiele zmian w budowie aparatów fotograficznych doprowadzając do tego, że niektóre znane wcześniej technologie i rozwiązania zaczęły ze sobą współistnieć i wzajemnie przenikać.

Lustrzanka cyfrowa, podobnie jak i analogowa, korzysta z poruszającego się lustra oraz pryzmatu (lub zespołu luster pentapryzmatycznych), matówki i optycznego wizjera do tego, aby pokazać użytkownikowi to, co widzi obiektyw. Z tym założeniem związana jest budowa lustrzanki, która od dziesięcioleci niewiele się zmieniła. Taka budowa aparatu skutkuje jednak tym, że jego konstrukcja jest skomplikowana, ponieważ wymaga zastosowania wielu komponentów mechanicznych i optycznych. Aparaty SLT, które możemy obecnie kupić zawierają w sobie rozwiązanie oparte na nieruchomym lustrze półprzepuszczalnym, które sprawia, że zastosowanie pewnych mechanizmów staje się zbędne. Ma to jednak skutek w postaci wyeliminowania wizjera optycznego znanego z tradycyjnych lustrzanek. Nie zmienia to jednak faktu, że aparaty SLT, tak samo jak zwykłe lustrzanki muszą posiadać komorę lustra, która w ogromnym stopniu determinuje ich wagę i rozmiary. Czy istnieje sposób na pozbycie się tych podzespołów? Okazuje się, że tak i jest on bardzo prosty. Polega na całkowitej rezygnacji z zastosowania lustra. W tym miejscu warto wyjaśnić, że obiektywy budowane do lustrzanek są projektowane i wytwarzane w taki sposób, aby obraz powstawał w odpowiedniej odległości od tylnej soczewki, a odległość ta była inna w każdym rodzaju mocowania bagnetowego wytwarzanego przez różnych producentów. Utrzymywanie dużej odległości pomiędzy obiektywem a elementem światłoczułym wypływa z tego, że pomiędzy nimi musiało się zmieścić ruchome lustro rzucające obraz do pryzmatu (i dalej do wizjera) oraz migawka.

Wyrzucenie lustra z wnętrza aparatu ma więc kilka skutków. Po pierwsze, korpus staje się lżejszy, mniejszy i bardziej poręczny. Drugą konsekwencją jest możliwość zbliżenia obiektywu do elementu światłoczułego, co także wpływa na rozmiary całości. Ponadto sama konstrukcja optyczna obiektywu może być prostsza, co ma ogromne znaczenie zwłaszcza w obiektywach szerokokątnych (nie jest potrzebne stosowanie konstrukcji typu retrofokus pozwalającej na odsunięcie obiektywu od elementu światłoczułego). Brak lustra i wizjera optycznego nie jest już dużym kłopotem, ponieważ fotograf obserwuje kadr za pośrednictwem ekranu LCD, który wyświetla to, co widzi matryca cyfrowa. Jest to więc przejście z rozwiązania optycznego na w pełni cyfrowe, a dużą zaletą może być to, że na panelu LCD jest widoczne to, co później znajdzie się na gotowym zdjęciu. Mamy więc możliwość kadrowania TTL tak jak w lustrzance. Tej cechy nie miały i nie mają aparaty z celownikami dalmierzowymi.

Sony NEX-5n to aparat należący do klasy bezlusterkowców, które charakteryzują się dużą matrycą APS-C oraz wymienną optyką.

Różnice jakie pojawiają się pomiędzy aparatami bezlusterkowymi a zwykłymi kompaktami sprowadzić można do dwóch zasadniczych. Pierwsza z nich to różnica w wielkości matrycy. Zapewne wiele znajdzie się osób, które uważają, że nie wielkość, a rozdzielczość ma znaczenie. Nie jest to do końca prawda i żeby w prosty i zrozumiały sposób wytłumaczyć zagadnienie posłużymy się następującym przykładem. Wyobraźmy sobie matrycę formatu 1/2.3" która jest bardzo często stosowana w aparatach kompaktowych, mającą 16 milionów pikseli. Obok postawmy drugą matrycę o tej samej rozdzielczości, ale formatu APS-C. Ta pierwsza ma wymiary 8.8×6.6 mm, druga: 23.5×15.6 mm (takie matryce znajdują się w aparatach Sony NEX) – nie jest więc trudno wyobrazić sobie, że przy tej samej rozdzielczości, ale różnych rozmiarach wielkość pojedynczego piksela będzie zupełnie inna. Matryce APS-C będą się charakteryzować lepsza jakością obrazu – będą rejestrować więcej szczegółów z lepszym odwzorowaniem barw i dynamiką tonalną oraz niższym poziomem szumów w porównaniu do matryc mniejszych np. przywołanych 1/2.3".

Porównanie wielkości matryc formaty APS-C stosowanych w aparatach Sony NEX (z lewej), do matryc wykorzystywanych w wielu aparatach kompaktowych.

Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy będzie to, że piksele w matrycy APS-C są kilkakrotnie większe niż te w matrycach kompaktów. Wytłumaczenie tego faktu jest bardzo proste – większy piksel jest w stanie wyłapać więcej światła (czyli jest bardziej czuły na światło) niż piksel mniejszy i stąd wypływa to dążenie do dużych sensorów światłoczułych.

Ten sam rozmiar matryc oraz możliwość wymiany optyki to cechy wspólne aparatów Sony NEX-5n (z lewej) oraz SLT-A65. Różnica w wielkości i wadze jest jednak kolosalna.

Druga zasadnicza różnica pomiędzy kompaktem i bezlusterkowcem to optyka, a właściwie sposób jej wykorzystania. W tradycyjnie zbudowanych aparatach kompaktowych obiektyw jest integralną częścią aparatu i nie ma żadnej możliwości, aby go wymienić. Oczywiście takie rozwiązanie ma swoje zalety, jednak dla osób, które chcą bardziej ambitnie zając się fotografowaniem, optyka odgrywa dużą rolę. Dlatego też, w bezlusterkowcach zastosowano bagnet pozwalający na zmianę obiektywu, co bardzo wpływa na jego użyteczność i możliwości jakie oferuje użytkownikowi. Jeżeli nasze zainteresowania kierują się w stronę fotografii portretowej, to możemy bez przeszkód poszukać krótkiego teleobiektywu o dużej światłosile, który da nam świetne warunki do portretowania. Gdy w centrum naszej uwagi znajdują się makrofotografia to bezlusterkowce mają w swoim arsenale specjalnie projektowane obiektywy służące do rejestrowania zdjęć makro. Gdy potrzebujemy lekkiego, małego i uniwersalnego korpusu, to i z tym nie powinno być kłopotu.

Bezlusterkowce, podobnie jak lustrzanki, dają swoim użytkownikom możliwość zmiany obiektywu. System Sony NEX zawiera w sobie kilka ciekawych propozycji a oferta jest ciągle rozwijana.

Widać więc, że przeniesienie dużych matryc wykorzystywanych wcześniej w lustrzankach do małych i kompaktowych korpusów to posunięcie udane. Jeżeli do tego dołożymy jedną z podstawowych cech lustrzanek, czyli wymienną optykę, to okazuje się, że otrzymujemy coś na kształt aparatu niemal idealnego. Niska waga, małe rozmiary, duża matryca – a co za tym idzie wysoka jakość plików oraz ogromny potencjał fotograficzny kryjący się w wymiennej optyce, to chyba najkrótsza charakterystyka bezlusterkowców, takich jak seria aparatów Sony NEX.

Oprócz samego mocowania bagnetowego, które pozwala na wymianę optyki w ramach jednego systemu, który w aparatach Sony NEX jest oznaczony literą E, istotne jest też to, że użytkownik nie jest ograniczony do tej jednej opcji. Dzieje się tak dzięki temu, że odległość pomiędzy matrycą a krawędzią bagnetu jest bardzo mała. Jeżeli przypomnimy sobie, że optyka – zwłaszcza ta, która powstawała z myślą o lustrzankach – jest budowana tak, aby pracować w dość znacznym oddaleniu od elementu światłoczułego, to okazuje się, że przed posiadaczem aparatu Sony NEX otwiera się niezliczona wręcz liczba opcji. Jedynym warunkiem jest nabycie odpowiedniego adaptera, który pozwoli na podpięcie konkretnego rodzaju obiektywu.

Adapter LA-EA2 to zaawansowany adapter pozwalający podpiąć do aparatów NEX obiektywy pochodzące z systemu lustrzanek Sony A i korzystać z szybkiego autofokusa fazowego.

Przykładem takiego rozwiązania jest adapter LA-EA2 produkowany przez Sony. Pozwala on nie tylko na podpięcie do NEX-ów optyki wytwarzanej specjalnie dla lustrzanek DLSR i aparatów SLT z bagnetem Sony A, ale także na pełne wykorzystanie ich walorów związanych z automatycznym ostrzeniem. Wspomniany adapter zawiera w sobie komponenty znane z aparatów SLT – półprzepuszczalne nieruchome lustro oraz zaawansowany system autofokusa oparty na detekcji fazy – dzięki czemu korpusy Sony NEX są w stanie ostrzyć w trybie automatycznym tak samo szybko jak lustrzanki i aparaty SLT. Dla osób, które nie wymagają błyskawicznego autofokusu przygotowano wersję prostszą i tańszą: LA-EA1. Oprócz tych dwóch adapterów istnieją już na rynku inne, produkowane przez producentów niezależnych, które pozwalają na skorzystanie z najróżniejszych obiektywów produkowanych dla lustrzanek analogowych, aparatów dalmierzowych, czy kamer filmowych.

Różnica w odległości pomiędzy bagnetem a matrycą pomiędzy lustrzanką a aparatem NEX jest spora i to pozwala na dużą elastyczność w doborze optyki.

Aparaty bezlusterkowe takie jak Sony NEX, są konstrukcjami nowoczesnymi, które są oparte w całości na technologii cyfrowej. Nie znajdziemy w nich wizjerów tradycyjnych, ale elektroniczne, które mogą być integralną częścią aparatu (tak jak to ma miejsce w w modelu NEX-7), lub być opcjonalnym wyposażeniem. Do najnowszych modeli Sony NEX-5n oferowany jest wizjer FDA-EV1S, który można zamontować na stopkę akcesoriów znajdującą się na górnej ściance aparatu. Jego parametry są bardzo podobne do tych, które znamy z wysokiej klasy lustrzanek profesjonalnych, z tą różnicą, że obraz jest wyświetlany na ekranie XGA OLED Tru-Finder. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest możliwość odchylania wizjera w osi pionowej, co pozwala na wygodne wykonywanie zdjęć nawet z niskiej perspektywy.

Wizjer FDA-EV1S zamontowany na aparat Sony NEX-5N.

Ponieważ obraz jaki widzimy w wizjerze jest pobierany z matrycy aparatu, to – podobnie jak w lustrzankach – użytkownik obserwuje kadr identyczny z tym, który znajdzie się na zdjęciach. Oczywiście na ekranie LCD, który znajduje się na tylnej ścianie aparatu, jest dostępny ten sam obraz co w wizjerze. W modelach NEX-3, gdzie nie jest możliwe skorzystanie z wizjera, kadrowanie odbywa się właśnie dzięki panelowi LCD, który w każdym modelu jest uchylny w osi pionowej. Dzięki niemu można korzystać z NEX-ów w sposób identyczny, jak w tradycyjnych aparatach z kominkowym wizjerem, czyli patrząc z góry na to, co znajduje się przed obiektywem. Ponieważ ekran wychyla się również do dołu, to kadrowanie nad głową także nie sprawi większych problemów. Uchylany ekran to cecha znana z cyfrowych aparatów kompaktowych od dłuższego czasu, a w lustrzankach zagościła stosunkowo niedawno. Większość bezlusterkowców taką właśnie funkcjonalność posiada i trudno ją pominąć, bo bardzo dobrze wpływa na wygodę fotografowania.

Opcja „peaking mode” to owoc tego, że system NEX opiera się w całości o rozwiązania elektroniczne. Polega ona na wspomaganiu manualnego ustawiania ostrości, poprzez wyświetlanie barwnego obrysu obiektów znajdujących się w głębi ostrości. Kręcąc pierścieniem ostrości na obiektywie można śledzić przemieszanie się głębi ostrości i dobrać jej położenie zgodnie z naszym życzeniem. Peaking mode, który znamy także z aparatów Sony SLT, jest prostym rozwiązaniem trudności związanych z manualnym ustawieniem ostrości. Ważne jest też to, iż opcja ta działa bez względu na to, jaki obiektyw mamy do aparatu podpięty. Taką pomoc w ostrzeniu dają na chwilę obecną jedynie produkty Sony z linii NEX oraz SLT.

Duża matryca, wymienna optyka, elektroniczny wizjer i wspomaganie ustawiania ostrości to jednak nadal nie wszystkie cechy bezlusterkowców z linii NEX. Oprócz wysokich parametrów użytkowych i możliwości fotograficznych jakie dają, co wynika z opisywanych wyżej parametrów, NEX oddają w ręce użytkownika kilka ciekawych funkcji. Wśród nich znajdziemy rejestrowanie filmów w jakości 1920×1080/50p z wykorzystaniem formatu AVCHD, co daje bardzo wysoką jakość obrazu wideo. Bezlusterkowce NEX mogą także zapisywać panoramy także w wersji 3D oraz zdjęcia HDR charakteryzujące się dużą rozpiętością tonalną. Te zaawansowane tryby pracy wymagają użycia wydajnej elektroniki, która będzie w stanie nie tylko odebrać dane z matrycy, ale też szybko i wydajnie je obrabiać. Dlatego też w aparatach NEX znajduje się procesor obrazu BIONZ, który z powodzeniem stosowany jest w różnych odmianach w lustrzankach Sony oraz aparatach kompaktowych serii Cyber-shot.

Wysokie parametry obrazu, które widać nie tylko na zdjęciach, ale i filmach oraz duża wszechstronność konstrukcji bezlusterkowców Sony NEX pozwoliła producentowi na wprowadzenie na rynek urządzenia, które jest z kilku względów niezwykłe. Patrząc na tabele z parametrami można mieć wrażenie, że mamy do czynienia z aparatem fotograficznym NEX, ale wygląd obudowy pozostaje z tym w sprzeczności. Chodzi tu mianowicie o kamery serii NEX, które są zbudowane tak, jak prawdziwe kamery i niewiele mają wspólnego z klasycznym aparatem fotograficznym. To co łączy te produkty, to wnętrze, czyli matryca, procesor BIONZ oraz cała elektronika i bagnet standardu Sony E, który jest identyczny z tym, który znamy z aparatów NEX.

Kamera NEX-VG20 to ciekawe rozwiązanie łączące zalety aparatów NEX z korpusem kamery wideo.

Bagnet mocowania obiektywów, który zastosowano po raz pierwszy w aparatach Sony NEX okazuje się być na tyle udanym rozwiązaniem, że jest coraz szerzej stosowany. Kolejnym przykładem jego wykorzystania jest w pełni profesjonalna kamera Sony NEX-FS100 z linii NXCAM Super35mm. Jedną z jej cech charakterystycznych jest właśnie wykorzystanie bagnetu Sony E, który i w tym przypadku daje możliwość podpinania ogromnej ilości obiektywów również tych, które są specjalnie produkowane dla kamer filmowych, np. obiektywów Carl Zeiss CP.2. Jest to sprzęt wyższej klasy niż, kamera NEX-VG20, który oferuje większe możliwości rozbudowy o dodatkowe akcesoria (np. dzięki zastosowaniu gniazda XLR), a także większą kontrolę nad pracą urządzenia m.in. dzięki dużej ilości klawiszy usytuowanych na obudowie i implementacji wielu funkcji znanych tylko z kamer (np. tryb zebry). Warto wspomnieć, że w NEX-FS100 użyta jest matryca EXMOR CMOS formatu Super35 (23.6mm x 13.3mm), która jest nieznacznie mniejsza od matryc używanych w aparatach fotograficznych Sony NEX.

Kamera NEX-FS100 z zamontowanym monitorem LPM-770BP, uchwytem, mikrofonem zewnętrznym ECM-XM1 oraz obiektywem Carl Zeiss CP.2 85mm/T2.1

Okazuje się więc, że pozbycie się zaszłości pochodzących z czasów analogowych pozwala na tworzenie takich konstrukcji jak Sony NEX, które są w stanie nie tylko świetnie sprawdzić się jako aparat fotograficzny, ale po modyfikacji stać się także wydajną kamerą wideo z wymienną optyką.

Artykuł został przygotowany przy współpracy z firmą Sony.
Artykuł jest sponsorowany przez firmę Sony Europe Limited, Sp. z o.o. Oddział w Polsce.