Przetwarzanie danych osobowych

Nasza witryna korzysta z plików cookies

Wykorzystujemy pliki cookie do spersonalizowania treści i reklam, aby oferować funkcje społecznościowe i analizować ruch w naszej witrynie, a także do prawidłowego działania i wygodniejszej obsługi. Informacje o tym, jak korzystasz z naszej witryny, udostępniamy partnerom społecznościowym, reklamowym i analitycznym. Partnerzy mogą połączyć te informacje z innymi danymi otrzymanymi od Ciebie lub uzyskanymi podczas korzystania z ich usług i innych witryn.

Masz możliwość zmiany preferencji dotyczących ciasteczek w swojej przeglądarce internetowej. Jeśli więc nie wyrażasz zgody na zapisywanie przez nas plików cookies w twoim urządzeniu zmień ustawienia swojej przeglądarki, lub opuść naszą witrynę.

Jeżeli nie zmienisz tych ustawień i będziesz nadal korzystał z naszej witryny, będziemy przetwarzać Twoje dane zgodnie z naszą Polityką Prywatności. W dokumencie tym znajdziesz też więcej informacji na temat ustawień przeglądarki i sposobu przetwarzania twoich danych przez naszych partnerów społecznościowych, reklamowych i analitycznych.

Zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies możesz cofnąć w dowolnym momencie.

Optyczne.pl

Poradniki

Pomiar światła

23 października 2009

5. Świat szarości

Choć żyjemy we wspaniałym świecie wielu barw (monitor komputera, na który w tej chwili patrzę, jest w stanie odróżnić miliony kolorów), światłomierz widzi świat jako jedną wielką szarość. Co wydaje się tragiczne z perspektywy ludzkiej wyobraźni i wzroku, ale jest bardzo wydajnym modelem, jeśli chodzi o precyzyjny pomiar światła. Zakładając, że świat jest jednym tonem szarości, światłomierz ignoruje jaskrawe pułapki i przebarwienia kolorów i mierzy tylko jedną rzecz: ilość światła odbitego ze sceny, na którą wskazujemy. W rzeczywistości te informacje w zupełności wystarczą do uzyskania dobrej ekspozycji.

Bez względu na typ posiadanego światłomierza wszystkie te urządzenia skalibrowane są zgodnie z dwoma założeniami. Po pierwsze, że wszystko, co znajduje się przed nimi, jest (i powinno być zapisane jako) 18-procentową szarością — lub średnią szarością, jak się to często nazywa — jeśli chodzi o wartość tonalną. Po drugie, światłomierz zakłada, że nam to odpowiada (zobacz zdjęcia 3-14 oraz 3-15). Przyczyną widzenia świata jako 18-procentowej szarości jest to, że taka szarość reprezentuje wartość tonalną znajdującą się dokładnie w połowie pomiędzy czystym czarnym a czystym białym. Nie ma znaczenia, jakie kolory zawiera fotografowany obiekt ani jakie światło go oświetla. Światłomierz da nam taką rekomendację ekspozycji, która zapisuje obiekt jako średnią wartość tonalną.

Pomiar światła - Świat szarości
(3-14)


----- R E K L A M A -----


Pomiar światła - Świat szarości
(3-15) Gdybyśmy widzieli świat w ten sam sposób, w jaki widzi go światłomierz (zdjęcie 3-15), a nie tak, jak widzą go ludzie (zdjęcie 3-14), wszystko istniałoby jedynie w odcieniach szarości. Dla światłomierza interesująca jest jedynie skala jasności obiektu, a nie jego kolor. Oryginalne, kolorowe zdjęcie zostało wykonane obiektywem 18 – 70 mm, czas naświetlania 1/320 sekundy, przysłona f/7,1, ISO 200, statyw. Biało-czarne zdjęcie zostało przekształcone na skalę szarości za pomocą programu Adobe Photoshop

Jak wiesz już z poprzedniego podrozdziału, pomiar światła możesz wykonać na większym lub mniejszym obszarze sceny, jednak bez względu na wybór części sceny do odczytu światłomierz chce zapisać ją (lub średnią z nich, jeśli mamy większą liczbę wartości tonalnych) jako średnią szarość. Czarny kot? Będzie szary. Żółty kot? Będzie szary. Piękna biała suknia ślubna prababci? Też będzie szara.

Gdyby świat naprawdę składał się z samych średnich wartości tonalnych, system zawsze działałby perfekcyjnie, a wszystkie ekspozycje byłyby idealne pod względem technicznym. Niestety, ciągle wpadalibyśmy wtedy na budynki i potykalibyśmy się o schody, bo wszystko miałoby dokładnie ten sam kolor. Na szczęście jednak świat składa się z wielu różnych wartości tonalnych z delikatnymi różnicami i przejściami.

A oto, na czym polega piękno tego systemu. Zapisując tylko jedną z tych wartości tonalnych — dobrze wybraną wartość średniej szarości — w sposób poprawny, określamy ekspozycję wszystkich pozostałych tonów. Jeśli wykonasz pomiar światła dla skomplikowanej sceny z dużą liczbą jasnych, ciemnych oraz średnich wartości tonalnych, o ile tylko średnie wartości tonalne są poprawnie zmierzone i zapisane, pozostałe elementy sceny zostaną zapisane dość dokładnie (a przynajmniej będą akceptowalne). Będzie tak bez względu na to, czy użyjemy wielosegmentowego trybu pomiaru, który jest w stanie zmierzyć sceny o złożonych wartościach tonalnych, czy też trybu pomiaru ograniczonego do wybranego obszaru, w którym bezpośrednio mierzymy jedynie średnią wartość tonalną.

Fotografując statek do połowu ostryg (zdjęcie 3-16), wykorzystałem punktowy tryb pomiaru światła, tak by pobrać odczyt dla drewnianych pali znajdujących się przed statkiem; z doświadczenia wiedziałem, że obiekt ten reprezentuje solidną, średnią szarość. Dzięki wybraniu tego obszaru jako średniej wartości tonalnej jaśniejsze elementy zdjęcia zostały zapisane jako biel, a ciemniejsze jako ciemna szarość oraz czerń.

System ten działa, ponieważ obiekty każdej sceny naprawdę mają różne wartości tonalne, dlatego nie pokazują się one na przetworniku w ten sam sposób. Ciemne tony dostarczają przetwornikowi mniej światła, dlatego są one niedoświetlone (w stosunku do średnich wartości tonalnych). I podobnie, jasne tony sceny dostarczają przetwornikowi więcej światła, przez co są prześwietlone w stosunku do średnich wartości tonalnych. Dopóki wszystkie wartości tonalne sceny mieszczą się w akceptowanym zakresie kontrastu przetwornika aparatu, otrzymamy poprawną ekspozycję. Nadal konieczna może być lekka modyfikacja ekspozycji w celu umieszczenia wartości w pożądanych pozycjach, jednak podstawowa ekspozycja jest bardzo precyzyjna.

Pomiar światła - Świat szarości
(3-16) Dzięki wykorzystaniu punktowego pomiaru światła do odczytu obszaru, o którym wiedziałem, że jest średnią szarością, ekspozycja reszty sceny była poprawna. Zdjęcie zrobione obiektywem Nikkor 18 – 70 mm, czas naświetlania 1/800 sekundy, przysłona f/7,1, ISO 200, statyw

Sytuacje mylące światłomierze

Wszystko staje się nieco bardziej podchwytliwe, kiedy nasz dominujący obiekt jest znacznie jaśniejszy lub ciemniejszy od średniej wartości tonalnej. Gdybyś na przykład próbował sfotografować z bliska białą różę i skierował na nią swój światłomierz w taki sposób, by widział on jedynie tę różę, otrzymałbyś szary kwiat. I w podobny sposób, gdybyś próbował wykonać pomiar światła dla swojego nowego, czarnego, błyszczącego kabrioletu, otrzymałbyś co najwyżej portret bardzo drogiego, średnioszarego auta (na co Twoi przyjaciele zasugerowaliby Ci, że powinieneś zainwestować w lepszy aparat).

Innym klasycznym przykładem obiektu mylącego światłomierz jest śnieg. Jeśli przy fotografowaniu zaśnieżonego widoku zrobisz odczyt światła skierowany na śnieg, otrzymasz śliczny, szary, zimowy krajobraz. Pamiętaj, światłomierza nie obchodzi, jak firmie Currier and Ives udawało się przedstawiać śnieg na swoich litografiach, światłomierz chce, by śnieg był średnią szarością. By śnieg wrócił do swojej pierwotnej bieli, musisz zmodyfikować ekspozycję, albo ręcznie dostosowując odczyt światłomierza, albo korzystając z opcji kompensacji ekspozycji (obie metody omówię w dalszej części rozdziału). Możesz również znaleźć w scenie inny element do odczytu poza śniegiem — tak, jak zrobiłem to na zdjęciu nagrobka (zobacz 3-17) w Deerfield w stanie Massachusetts.

Pomiar światła - Świat szarości
(3-17) Jednym z bezpiecznych sposobów mierzenia światła w scenach ze śniegiem jest zmierzenie go dla jakiegoś innego elementu poza śniegiem. Tutaj udało mi się wykonać pomiar dla nagrobka, który był prawie idealnie średnią szarością. Zdjęcie zrobione obiektywem Nikkor 105 mm, czas naświetlania 1/320 sekundy, przysłona f/9, ISO 200, statyw

Ważne jest, by nauczyć się rozpoznawać, kiedy dany obiekt może zmylić światłomierz, i, co równie ważne, by wiedzieć, gdzie dokonać pomiaru światła, żeby otrzymać najlepsze wyniki. Za każdym razem gdy najważniejszy obiekt zdjęcia jest znacznie ciemniejszy lub jaśniejszy od średniej wartości tonalnej, istnieje niebezpieczeństwo zmylenia światłomierza, a przynajmniej odejścia w jakimś stopniu od idealnej ekspozycji. Nauka rozpoznawania średnich wartości tonalnych wymaga oczywiście pewnej praktyki.

Wskazówka
Jednym ze sposobów nauczenia się rozpoznawania średnich wartości tonalnych jest świadoma eliminacja tonów ekstremalnych. Wiesz na przykład, że śnieg i biały piasek są ekstremalnymi wartościami tonalnymi, podobnie jak ciemne cienie, czarne chodniki i prawie wszystkie zarysy i kontury obiektów. Im bardziej odejdziesz od takich ekstremów tonalnych, tym większa szansa, że Twój obiekt będzie miał średnią wartość tonalną.

Wskazówki dotyczące pomiaru światła

Teoria, teoria, teoria. A to, czego potrzebuję, powiesz pewnie, to krótka, szybka, praktyczna porada — taka skrócona wersja teorii wartości tonalnych. Zgadzam się. Im więcej zdjęć zrobisz (i wydrukujesz) i im więcej czasu spędzisz ze swoim aparatem, tym szybciej nauczysz się rozpoznawać „dobre” obszary, na których można wykonywać pomiar światła — krótko mówiąc, średnie wartości tonalne. Na szczęście istnieje wiele często spotykanych obiektów, które mają średnią wartość tonalną, i jedyne, co trzeba zrobić, by otrzymać dobrą ekspozycję, to wykonać pomiar światła dla jednego z nich. Niebieskie północne niebo w bezchmurny dzień jest na przykład idealnym obiektem do dokonania pomiaru światła w przypadku fotografowania krajobrazów oświetlonych z przodu. Kiedy na przykład fotografowałem wieżowiec Chrysler Building na Manhattanie (zdjęcie 3-18), wiedziałem, że jego srebrzysta powierzchnia zmyli mój światłomierz bez względu na to, jakiego trybu użyję, więc po prostu skierowałem obiektyw na niebo po prawej stronie budynku i wykonałem pomiar bezpośrednio tam.

Pomiar światła - Świat szarości
(3-18) Drapacz chmur Chrysler Building przyciągał fotografów od czasu zbudowania. Pomiar światła dla niego jest trudny ze względu na wypolerowaną powierzchnię. Ja wykonałem pomiar światła dla nieba, a zdjęcie wykonałem obiektywem Nikkor 70 – 300 mm, czas naświetlania 1/500 sekundy, przysłona f/4, ISO 200, monopod

Jeśli zielona trawa i liście znajdują się w tym samym świetle co Twój obiekt główny, odczyt światła na nich daje dobre rezultaty. W ogrodzie zamku Chateau du Chenonceau w dolinie Loary we Francji nie miałem żadnego problemu ze znalezieniem czegoś zielonego, na czym mógłbym wykonać pomiar światła (zobacz zdjęcie 3-19). Zmierzyłem po prostu trawę znajdującą się na pierwszym planie za pomocą centralnie ważonego trybu pomiaru światła i ekspozycja była dość dobra. W programie Photoshop zmodyfikowałem nieco kolory, jednak sama ekspozycja pozostała bez zmian.

Pomiar światła - Świat szarości
(3-19) Pomiar światła dla jasno oświetlonych scen zawierających dużo zielonej trawy lub liści jest łatwy — wybierz po prostu równo oświetlony obszar zieleni i na nim wykonaj odczyt. Czas naświetlania 1/125 sekundy, przysłona f/11, ISO 200, monopod

Średnich wartości tonalnych można również szukać w wyblakłym drewnie czy zachmurzonym niebie. Świetnym przykładem odnalezionego obiektu o średniej wartości tonalnej jest ściana werandy chaty pracownika na terenie posiadłości Marjorie Kinnan Rawlings (autorki powieści Roczniak) w Cross Creek w stanie Floryda (zdjęcie 3-20). Ponieważ drewno zdominowało kadr, wiedziałem, że wielosegmentowy pomiar światła da dobrą ekspozycję zdjęcia. Gdyby drewno nie dominowało kadru, ale stanowiło jego niewielką część, przełączyłbym tryb pomiaru na centralnie ważony, by zrobić na nim pomiar.

Poniższa lista zawiera przykłady dobrych obiektów o średniej wartości tonalnej. Jeśli zrobisz pomiar światła na jednym z nich, powinieneś otrzymać dobrą ekspozycję zdjęcia. (A teraz zapytasz pewnie, czemu nie powiedziałem tego pięć stron wcześniej… Odpowiedź brzmi: ponieważ niestety nie każda scena zawiera te elementy, dlatego prędzej czy później będziesz musiał sporządzić własną listę dobrych obiektów, na których można wykonać pomiar światła).

  • Ściany z czerwonej cegły.
  • Zielona trawa w słońcu.
  • Średnioszare, wyblakłe budynki.
  • Szare kamienie i skały (przy średnim świetle).
  • Czyste, niebieskie niebo (w szczególności północne).
  • Ciemna skóra (lub cienie na jaśniejszej skórze).
Po zidentyfikowaniu dobrej średniej wartości tonalnej do pomiaru światła możesz skorzystać z kilku prostych technik, dzięki którym będziesz pewien, że światłomierz skoncentruje się w swoim odczycie na tym elemencie. Jeśli korzystasz z wielosegmentowego trybu pomiaru światła, a obiekt o średniej wartości tonalnej jest stosunkowo duży, nie powinieneś mieć żadnych problemów, ponieważ światłomierz będzie faworyzował tę część sceny. Jeśli istotne średnie wartości tonalne są jednak mniejsze, masz kilka opcji, by otrzymać dokładny odczyt tego obszaru. Jednym ze sposobów otrzymania właściwego odczytu jest oczywiście zbliżenie się do tego obiektu (lub skorzystanie z zoomu aparatu bądź obiektywu). Możesz wtedy użyć opcji blokady ekspozycji do zachowania odczytu i ponownie skomponować scenę tak, by obejmowała ona szerszy kąt widzenia. Możesz również przełączyć światłomierz w tryb pomiaru centralnie ważonego lub punktowego, by dokonać odczytu bezpośrednio z obszaru, który chcesz zmierzyć. W każdym z tych przypadków użyj opcji blokady ekspozycji do zachowania odczytu, a następnie ostatecznie skomponuj scenę.

Pomiar światła - Świat szarości
(3-20) Zrobiłem wielosegmentowy pomiar światła dla werandy, co dało mi ekspozycję, która właściwie nie potrzebowała żadnej edycji na etapie postprodukcji (jedynie nasyciłem nieco odbicie w oknie). Zdjęcie zrobione obiektywem Nikkor 10 – 20 mm, czas naświetlania 1/30 sekundy, przysłona f/4, ISO 200, statyw

Wskazówka
Pamiętaj, że jeśli blokada ekspozycji oraz blokada ostrości są w Twoim aparacie zintegrowane, co nie pozwala na ponowną kompozycję sceny bez konieczności ponownego ustawiania ostrości, możesz również przełączyć aparat na tryb ręcznej nastawy ekspozycji (o ile Twój sprzęt go posiada) i ręcznie przenieść zmierzony odczyt do aparatu.