W czerwcu 2009 roku, czyli już ponad 3 lata temu swoją premierę miał pierwszy bezlusterkowiec firmy Olympus, model PEN E-P1. Aparat swoją stylistyką nawiązywał do popularnej serii małych, analogowych aparatów fotograficznych PEN produkowanych w latach 60-tych. W pierwszym PEN-ie zastosowano 12-megapikselową matrycę typu Hi Speed Live-MOS o rozmiarze 17.3×13 mm i proporcji boków 4:3. Choć rozmiar matrycy został taki sam jak we wcześniej produkowanych lustrzankach E-Systemu, to nowa matryca została zaprojektowana zgodnie z wymaganiami nowego systemu Mikro Cztery Trzecie, opracowanego wspólnie przez firmy Olympus i Panasonic, na bazie doświadczeń z systemem Cztery Trzecie. Głównym celem nowego systemu miało być zapewnienie jakości zdjęć na poziomie lustrzanek cyfrowych, przy redukcji wagi i rozmiarów aparatów oraz obiektywów. Od pierwszych PEN-ów cechą wyróżniających aparaty systemu Mikro Cztery Trzecie produkowane przez firmę Olympus stała się stabilizowana matryca typu Live-MOS.

Cechy matryc typ Live MOS.

W tym miejscu warto przypomnieć, jakie są cechy matrycy typu Live-MOS w stosunku do popularnych matryc CCD i CMOS. Ideą która przyświecała konstruktorom było opracowanie sensora, który oferowałby jakość obrazu tak dobrą jak matryce typu FTT-CCD, jednocześnie zapewniając niski poziom zużycia energii na poziomie, jaki oferują matryce typu CMOS. Matryce zastosowane w aparatach PEN i OM-D to Hi Speed Live-MOS, czyli matryce Live-MOS w których polepszono czułość i szybkość odczytu sensora.

Matryca zastosowana w modelu PEN E-P1 w połączeniu z procesorem obrazu TruePic V, pozwalała na osiągnięcie zakresu czułości od 100 do 6400 ISO, maksymalnej szybkości zdjęć seryjnych na poziomie 3 kl/s oraz możliwości rejestracji filmów z jakością HD (1280×720 pikseli).

----- R E K L A M A -----

CANON R6 MARK II + OBIEKTYW TANIEJ O 1500zł

Canon 70-200/4 RF L IS USM

6498 zł 4998 zł

Canon 50/1.2 RF L USM

10998 zł 9498 zł

Canon R6 Mark II

11498 zł

Canon 85/2 RF Macro IS STM

2598 zł 1098 zł

Jeszcze w 2009 roku, a dokładnie 5 listopada, miała miejsce premiera następcy E-P1, aparatu PEN E-P2. Wprowadzone zmiany nie miały jednak większego wpływu na jakość generowanych zdjęć i filmów, bowiem matryca i procesor obrazu pozostały bez zmian, a największą wprowadzoną zmianą było dodanie portu akcesoriów zewnętrznych, do którego można było podłączyć np. wizjer elektroniczny.

Istotniejsze zmiany w obrazowaniu wprowadzono dopiero w czerwcu 2011 roku wraz z premierą PEN-a E-P3. Choć podobnie jak w modelach E-P1 i E-P2 zastosowano w nim 12-megapikselową matrycę typu Hi Speed Live-MOS, to jednak jej możliwości wzrosły dzięki nowemu, dwurdzeniowemu procesorowi obrazu TruePic VI. Aparat umożliwiał wykonywanie zdjęć z zakresem czułości od 200 do 12800 ISO oraz miał możliwość rejestracji filmów z jakością Full HD (1920×1080 pikseli). Na dość niskim poziomie pozostała nadal szybkości zdjęć seryjnych, która nie uległa zmianie i wynosiła ok. 3 kl/s.

W dniu 8 lutego 2012 Olympus zaprezentował nowy aparat bezlusterkowy systemu Mikro Cztery Trzecie, tym razem nie nawiązujący do stylistyki PEN-ów, lecz systemu analogowych aparatów Olympus OM produkowanych w latach 1972–2002. Po 10-latach przerwy Olympus „wskrzesił” więc linię OM, prezentując pierwszy z serii aparatów cyfrowych OM-D, oznaczony symbolem E-M5. Jednym z najistotniejszych elementów nowego aparatu stała się zastosowana w nim nowa matryca.

Olympus OM-D E-M5 z obiektywem M.Zuiko Digital 12–50 mm f/3.5–6.3 ED EZ.

W OM-D zastosowano 16-megapikselowy układ Hi Speed Live-MOS o rozmiarze 17.3×13 mm i proporcji boków 4:3, zgodny z systemem Mikro Cztery Trzecie. Całkowita liczba pikseli wynosi 17.2 milionów, natomiast największa rozdzielczość zdjęcia jaką możemy uzyskać to 4608×3456 pikseli (15.9 milionów pikseli). Pisząc o możliwościach matrycy nie możemy pominąć procesora obrazu, którym w przypadku modelu OM-D jest TruePic VI, stosowany już wcześniej w PEN-ie E-P3 (także w E-PM1 i E-PL3). Dzięki zastosowaniu nowej matrycy i wydajnego procesora, Olympus OM-D umożliwia wykonywanie zdjęć z zakresem czułości od 200 do 25600 ISO, rejestrację filmów z jakością Full HD (1920×1080 pikseli) oraz wykonywanie zdjęć seryjnych już z szybkością do 9 kl/s.

Matryca Olympusa OM-D E-M5 wraz z układem stabilizacji.

Niecałe dwa miesiące temu, 17 września tego roku miały premierę kolejne dwa aparaty z serii Olympus PEN, modele E-PL5 i E-PM2. Oba zostały wyposażone w 16-megapikselowe matryce Live-MOS znane z modelu OM-D. Mamy więc obecnie w ofercie Olympusa już trzy modele aparatów wyposażonych w ten typ sensora.

Olympus PEN E-PL5.

Olympus PEN E-PM2.

Patrząc na wartości liczbowe, w ciągu ponad 3 lat jakie minęły od premiery pierwszego PEN-a, rozdzielczość matryc stosowanych w bezlusterkowcach Olympusa wzrosła z 12 do 16 megapikseli, a maksymalna czułość z ISO 6400 do ISO 25600 (czyli o 2 EV). Czy zmiany te w praktyce dają coś użytkownikowi, czy są to tylko chwyty marketingowe? Do czego możemy wykorzystać możliwości, jakie daje zaawansowana matryca zastosowana w nowych bezlusterkowcach japońskiego producenta? Czy jakość zdjęć i filmów generowanych przez matrycę nowych aparatów są porównywalne z tym, co oferują większe i cięższe lustrzanki cyfrowe? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w dalszej części artykułu.

Kryteria oceny

Aby ocenić możliwości jakie daje układ matrycy i procesora obrazu, należy odpowiedzieć sobie na pytanie, co decyduje o jakości i ocenie wykonanego zdjęcia, poza oczywiście umiejętnościami, wiedzą i zdolnościami artystycznymi osoby fotografującej. Takich czynników jest kilka, a w naszej ocenie następujące uznaliśmy za najważniejsze:

• jakość zdjęć przy wysokich czułościach ISO,
• rozdzielczość obrazu (odwzorowanie szczegółów),
• zakres tonalny,
• kolorystyka,
• możliwość uzyskania małej głębi ostrości,
• możliwość wykonania szybkich zdjęć seryjnych.

Oceniając powyższe parametry matrycy Olympusa OM-D odnosić się będziemy do wyników testu tego aparatu opublikowanego na naszej stronie, a także wyników przeprowadzonych przez naszych redaktorów testów PEN-ów E-P1 i E-P3.

Jakość zdjęć przy wysokich czułościach ISO

Jedną z najważniejszych cech decydujących o jakości zdjęcia cyfrowego jest szum. Jego degradujący wpływ na jakość obrazu nasila się przy fotografowaniu na wysokich czułościach ISO. Szum powoduje utratę ostrości zdjęcia (a dokładniej utratę szczegółów i kontrastu), wpływa na obniżenie zakresu tonalnego, a także pogarsza kolorystykę. W praktyce jednak, sytuacji kiedy potrzebujemy korzystać z wysokich czułości może być bardzo wiele. Wysoka czułość będzie nam więc przydatna podczas wykonywania zdjęć teleobiektywem obiektów z daleka lub szybko się poruszających (konieczność zastosowania krótkich czasów naświetlania), gdy robimy zdjęcia w pomieszczeniu, w którym nie możemy użyć lampy błyskowej, np. w kościele czy muzeum, lub gdy potrzebujemy zastosować dużą głębię ostrości, a światło nie jest najlepsze, np. podczas zdjęć krajobrazu w pochmurny dzień lub zdjęć makro robionych bez statywu (konieczność zastosowania dużej wartości przysłony).

Matryca aparatu Olympus OM-D oferuje nam zakres czułości w zakresie od 200 do 25600 ISO. Modele PEN E-P1 i E-P2 oferowały zakres 100–6400 ISO, a E-P3 200–12800 ISO. W praktyce maksymalna wartość dostępnej czułości nawet dla modelu E-P1 jest już duża. Podczas typowej fotografii wartości czułości ISO 6400 i wyższych będziemy używali dość rzadko. Bardziej istotny jest poziom szumów przy czułościach, które w praktyce są częściej wykorzystywane, czyli od 100 do 3200 ISO. W celu oceny poziomu szumów matrycy Olympusa OM-D i porównania ich do poziomu szumów PEN-ów E-P1 i E-P3 sięgniemy do testów tych aparatów przeprowadzonych w naszej redakcji. Poniżej przedstawiono wykresy poziomów szumów, kolejno dla modeli E-P1, E-P3 i OM-D. Wyniki prezentują poziom szumu dla każdego z kanałów RGBY (czerwonego R, zielonego G, niebieskiego B oraz luminancji Y), dla zdjęć wykonanych w formacie RAW i przekonwertowanych do 48-bitowych plików TIFF.

Poniżej przedstawiono wykresy poziomu szumu w funkcji czułości ISO kolejno dla aparatów Olympus E-P1, E-P3 i OM-D E-M5.

Oceniając wykresy porównajmy dla przykładu kanały luminancji Y i niebieski B (dla którego poziomy szumów są największe) dla czułości ISO 200, 1600 i 3200.

Dla kanału luminancji Y przy ISO 200 poziomy szumów dla E-P1, E-P3 i OM-D kolejno wynoszą ok. 1, 0.8 i 0.5%. Wartość szumu na poziomie 1% E-P1 osiąga przy poziomie czułości ISO 200, natomiast OM-D przy czułości nieco ponad ISO 800. Przy niskiej czułości ISO mamy więc poprawę OM-D w stosunku do E-P1 o ponad 2 EV.

Dla kanału luminancji Y przy ISO 3200 poziomy szumów wynoszą kolejno ok. 5.1, 3.0 i 1.6%. Wartość szumu na poziomie 5% E-P1 osiąga przy poziomie czułości ISO 3200, natomiast OM-D dopiero przy maksymalnej czułości ISO 25600. Czyli przy wysokiej czułości ISO mamy poprawę jakości obrazu OM-D w stosunku do E-P1 na poziomie 3 EV.

Dla kanału niebieskiego B przy ISO 200 poziomy szumów dla E-P1, E-P3 i OM-D kolejno wynoszą ok. 1.2, 1.1 i 0.6%. Wartość szumu na poziomie 1.2% E-P1 osiąga przy poziomie czułości ISO 200, natomiast OM-D przy czułości nieco poniżej ISO 800. Dla kanału niebieskiego i niskiej czułości ISO mamy poprawę OM-D w stosunku do E-P1 o blisko 2 EV.

Dla kanału niebieskiego B przy ISO 1600 poziomy szumów wynoszą kolejno ok. 7, 3.5 i 1.9%. Wartość szumu na poziomie 7% E-P1 osiąga przy poziomie czułości ISO 1600, natomiast OM-D dopiero przy czułości pomiędzy ISO 12800 a 25600. Czyli dla kanału niebieskiego i wysokiej czułości ISO mamy poprawę OM-D w stosunku do E-P1 o ok 3.5 EV.

Jak widzimy, różnice w poziomach szumów pomiędzy matrycą zastosowaną w PEN-ie E-P1, a tą z OM-D są znaczące i wynoszą ok 2 EV dla niskich czułości i aż 3–3.5 EV dla wysokich czułości.

Przykład zdjęcia wykonanego w kościele, gdzie zabronione jest stosowanie lampy błyskowej. Zdjęcie wykonano z czułością ISO 800 w formacie JPEG.

Oryginalny (bez obróbki) wycinek kadru zdjęcia zamieszczonego powyżej z powiększeniem 100%.

W tym miejscu warto także wspomnieć o tym, jak poziomy szumów generowanych przez matrycę Olympusa OM-D mają się do poziomu szumów generowanych przez współczesne matryce formatu APS-C o takiej samej liczbie pikseli. Okazuje się, że matryca OM-D zachowuje się tu porównywalnie. Padający na wielu forach fotograficznych argument o wyższości pod względem szumów matryc APS-C nad matrycami formatu Mikro Cztery Trzecie wraz z premierą OM-D przestaje więc być aktualny.

Zdjęcie instrumentu muzycznego wykonane w tym samym kościele. Kolejny przykład sytuacji, w której docenimy dobrą jakość zdjęć z matrycy Olympusa OM-D przy wysokich czułościach ISO. Zdjęcie wykonano z czułością ISO 1600 w formacie JPEG.

Oryginalny (bez obróbki) wycinek kadru zdjęcia zamieszczonego powyżej z powiększeniem 100%.

A jak wyniki pomiarów mają się do praktyki? Dobre wyniki matrycy w kategorii poziomu szumów pozwalają na wykonywanie zdjęć z wysokimi czułościami bez obawy o ich jakość. Dzięki nowej matrycy Olympusa możemy robić dobre jakościowo zdjęcia zarówno podczas ślubu w ciemnym kościele jaki i w czasie zawodów sportowych w hali, czyli w sytuacjach, w których wiele aparatów cyfrowych będzie miało z tym problemy.

Zdjęcie wykonano z czułością ISO 12800 w pomieszczeniu, z ręki przy świetle żarowym. Na potrzeby Internetu lub małych odbitek możemy wykonywać zdjęcia z wystarczającą jakością nawet z najwyższymi dostępnymi czułościami.

Podsumowując, Olympus OM-D E-M5 zapewnia bardzo dobrą jakość zdjęć przy wysokich czułościach ISO, znacznie lepszą niż wcześniejsze modele z serii PEN i porównywalną z typowymi matrycami formatu APS-C o tej samej rozdzielczości. Tej samej jakości możemy też oczekiwać od najnowszych produktów z oferty Olympusa, czyli modeli E-PL5 i E-PM2, w których zastosowano ten sam sensor.

Rozdzielczość

Z każdym rokiem rozdzielczość matryc nowo prezentowanych aparatów systematycznie rośnie. Trudno stwierdzić gdzie znajduje się bariera technologiczna tego wzrostu, ale parametr ten stanowi ważny argument w wyścigu między producentami. Sam wzrost liczby pikseli nie zawsze przekłada się jednak na wzrost rozdzielczości wykonanego zdjęcia, czyli na ilość szczegółów które może zarejestrować matryca. Co z praktycznego punku widzenia daje nam większa liczba pikseli? Główną zaletą dużej rozdzielczości jest możliwość kadrowania części zdjęcia. Przydaje się to głównie w sytuacjach, gdy chcemy sfotografować odległy obiekt, który zajmuje tylko niewielką część kadru, a następnie chcemy zaprezentować ten obiekt w sposób, który zajmuje większą część kadru. Przykładem takich sytuacji może być fotografia lotnicza czy fotografia ptaków. Dużą rozdzielczość potrzebujemy także do wykonywania zdjęć, gdzie istotne jest oddanie każdego szczegółu np. przy zdjęciach makro lub jeśli potrzebujemy wykonać wielkoformatowy wydruk naszej fotografii.

Jak już wspominaliśmy, w aparatach Olympus PEN E-P1, E-P2 i E-P3 producent zastosował matrycę o rozdzielczości 12 Mpix, natomiast matryca zastosowana w Olympusie OM-D ma rozdzielczości 16 Mpix. Czy zwiększenie liczby pikseli przekłada się na zwiększenie rozdzielczości uzyskiwanych zdjęć?

W teście rozdzielczości przeprowadzonym przez redakcję Olympus E-P1 uzyskał rozdzielczość MTF50 na poziomie 50 lpmm, E-P3 prawdopodobnie dzięki użyciu słabszego filtra AA ok 68 lpmm, a OM-D aż 79 lpmm. Rozdzielczość zdjęć uzyskiwanych z matrycy Olympusa OM-D wzrosła więc znacząco w stosunku do tej z PEN-a E-P1 i jest na dobrym poziomie, pozwalając na uzyskiwanie zdjęć o dużej ilości szczegółów.

Zdjęcie makro kwiatka które pokazuje tylko część oryginalnego kadru. Przykład sytuacji w której docenimy wysoką rozdzielczość zdjęcia jaką daje matryca OM-D.

Zakres tonalny

Informacji na temat zakresu tonalnego uzyskiwanego przez matryce poszczególnych aparatów w specyfikacjach technicznych praktycznie nie znajdziemy. Oceny tego ważnego parametru możemy dokonać jedynie w drodze testu lub zdjęć przykładowych. A co daje nam wysoki zakres tonalny?

Jeśli fotografujemy scenę o dużym zakresie tonalnym, tzn. taką, w której występują zarówno bardzo jasne jak i ciemne obszary, często musimy decydować się albo na prześwietlenie obszarów jasnych (światła), albo na brak szczegółów w obszarach ciemnych (cieniach). Dzieje się tak dlatego, że sensor aparatu nie jest w stanie zarejestrować szczegółów jednocześnie jasnej i ciemnej części kadru. Chcąc zarejestrować cały zakres tonalny fotografowanej sceny w takim przypadku musimy stosować technologię HDR (ang. High Dynamic Range), polegającą na wykonaniu kilku takich samych kadrów o różnych parametrach ekspozycji. Wysoki zakres tonalny matrycy ułatwia więc wykonywanie zdjęć scen o szerokim zakresie tonalnym, bez konieczności sięgania po technologię HDR, która ma swoje ograniczenia (w szczególności przy obiektach poruszających się).

Drugim istotnym czynnikiem związanym z zakresem tonalnym jest zmniejszanie się tego zakresu wraz ze zwiększaniem czułości ISO.

Jak w tej kategorii zachowuje się OM-D? Ponownie skorzystamy z testów przeprowadzonych w naszej redakcji. Oceniając możliwości zakresu tonalnego porównamy wartości dla najbardziej wymagającego kryterium, czyli wysokiej jakości obrazu, przy stosunku sygnału do szumu na poziomie 10. Aparat PEN E-P1 w tej kategorii przy czułości ISO 200 osiągnął wynik 5.9 EV, E-P3 5.7 EV, a OM-D 6.6 EV. Przy czułości ISO 1600 dla PEN-a E-P1 zmierzono zakres tonalny równy 3.9 EV, dla E-P3 3.4 EV, a dla OM-D ok 4.3 EV. Znowu więc widzimy realną poprawę w tej kategorii matrycy Olympusa OM-D w stosunku do matryc stosowanych w PEN-ach E-P1 i E-P3. Różnica ta wynosi ok 0.7–0.9 EV przy niskiej czułości i 0.4–0.9 EV przy czułości ISO 1600.

Jak osiągnięty przez OM-D wynik ma się do tego, co oferują matryce formatu APS-C o takiej samej liczbie pikseli? Po raz kolejny odwołując się do naszych testów możemy stwierdzić, że porównywalnie.

Podczas użytkowania aparatu OM-D, dobre parametry zakresu tonalnego pozwalają na wykonywanie zdjęć z dużą ilością szczegółów zarówno w światłach jak i cieniach, nawet przy mocno kontrastowych scenach. Często nie musimy więc korzystać z pomocy statywu w celu wykonania zdjęcia HDR, bowiem matryca zastosowana w aparacie daje nam wystarczający zakres tonalny.

Poniżej przedstawiono dwa zdjęcia skrajnie kontrastowej sceny o szerokim zakresie tonalnym. Pod zdjęciami pokazano histogram tej sceny, który pokazuje, że scena pokrywa praktycznie cały zakres tonalny jaki jest w stanie zarejestrować Olympus OM-D. Na pierwszym zdjęciu ustawiono ostrość na obiekt znajdujący się na pierwszym planie, znajdujący się w zacienionym pomieszczeniu. Na drugim zdjęciu ustawiono ostrość na obiekt znajdujący się w tle, oświetlony silnym światłem słonecznym. Jak widać, mimo trudnej sceny OM-D umożliwia oddanie dużej ilości szczegółów zarówno w cieniach jak i światłach. Oba zdjęcia wykonano przy takich samych parametrach ekspozycji.

Odwzorowanie szczegółów w cieniach.

Odwzorowanie szczegółów w światłach.

Histogram RGB umieszczonej powyższej sceny.

Kolorystyka

Kolejną istotną cechą matrycy, mającą wpływ na jakość zdjęcia, jest zdolność do prawidłowej reprodukcji kolorów. Na cechę tę mają wpływ możliwości sensora oraz dostępne w aparacie tryby balansu bieli.

Olympus OM-D E-M5 posiada automatyczny tryb balansu bieli, 7 predefiniowanych ustawień (w tym dla fotografii podwodnej), dwa ustawienia ręczne według wzorca bieli, oraz możliwość ustawienia temperatury barwy wg skali Kelwina (2000–14000 K). Dodatkowo każdą nastawę można skorygować w 15-stopniowej skali w dwóch zakresach: Amber/Blue i Green/Magenta oraz dostępna jest funkcja bracketingu balansu bieli. Możliwości konfiguracji są więc duże i nie odbiegają od tych, jakie dają inne profesjonalne aparaty cyfrowe. Nasze testy prawidłowości odwzorowania kolorów pokazały, że Olympus OM-D E-M5 w tej kategorii zachowuje się typowo dla współczesnych aparatów cyfrowych. Oznacza to, że w większości przypadków automatyczny balans bieli daje błędy koloru na niskim poziomie i tylko przy świetle żarowym, które zazwyczaj powoduje problemy, odnotowany błąd jest bardziej istotny. Porównując wyniki OM-D do PEN-ów, w tej kategorii nasze testy nie odnotowały istotniejszych różnic.

Balans bieli Olympusa OM-D w trybie Auto w większości przypadków poprawnie dobiera kolorystykę zdjęcia.

W praktyce, jeśli robimy zdjęcia w formacie JPEG, musimy pamiętać o odpowiednich ustawieniach podczas wykonywania zdjęć przy świetle żarowym. Przy innych źródłach światła tryb automatyczny będzie spisywał się poprawnie. Dodatkowo jeśli ten parametr będzie dla nas bardzo istotny, mamy kilka możliwości ręcznej korekcji balansu bieli. OM-D oczywiście umożliwia także wykonywanie zdjęć w formacie RAW, który daje praktycznie nieograniczone możliwości w zakresie korekcji kolorystyki fotografii.

Głębia ostrości

Ostatnim, dość nietypowym parametrem, który naszym zdaniem ma wpływ na sposób odbioru zdjęcia, jest zdolność matrycy (przy współpracy z dostępnymi obiektywami) do oddania odpowiedniej głębi ostrości. Podstawowymi parametrami które o tym decydują jest fizyczna wielkość matrycy, ogniskowa obiektywu, zastosowana przysłona oraz odległość od fotografowanego obiektu. Wiele osób ceni sobie fotografie z małą głębią ostrości, wykonanie których ułatwiają matryce o dużym fizycznym rozmiarze. Najbardziej popularnym zastosowaniem małej głębi ostrości są chyba zdjęcia portretowe.

Olympus OM-D E-M5 z obiektywem Olympus M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8. Przykład zestawu umożliwiającego uzyskanie zdjęć i filmów z małą głębią ostrości zaprezentowanych poniżej.

Istnieje jednak także wiele sytuacji, w których potrzebne jest uzyskanie dużej głębi ostrości, np. podczas wykonywania zdjęć makro, czy w fotografii krajobrazowej. Wielkość matrycy zastosowana w systemie Mikro Cztery Trzecie stanowi pewien kompromis między mniejszymi matrycami stosowanymi w większości kompaktów i niektórych bezlusterkowcach, a większymi matrycami stosowanymi zazwyczaj w lustrzankach cyfrowych.

Przykład wykonania zdjęcia z małą głębią ostrości. Olympus OM-D E-M5 z obiektywem Olympus M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8.

Z praktycznego punktu widzenia, matryca tego formatu umożliwia zarówno uzyskiwanie zdjęć z małą głębią ostrości, dzięki dostępnej szerokiej ofercie jasnych obiektywów, jak i uzyskiwanie dużej ostrości jeśli zachodzi taka konieczność. Użytkownikowi pozostaje więc tylko dobór odpowiednich obiektywów do własnych potrzeb.

Inny przykład zastosowania małej głębi ostrości. Olympus OM-D E-M5 z obiektywem Olympus M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8.

Wszystkie prezentowane w tym podrozdziale zdjęcia wykonaliśmy obiektywem Olympus M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8, który jest obecnie objęty bardzo ciekawą promocją. Wszystkie osoby, które zakupią w odpowiednim sklepie aparat Olympus OM-D E-M5, będą mogły dokupić ten obiektyw za symboliczną złotówkę. Szczegóły akcji znaleźć można na tej stronie.

Zdjęcia seryjne

Za szybkość wykonywania zdjęć seryjnych w dużym stopniu odpowiada zastosowana w aparacie matryca. Oczywiście na parametr ten równie duży wpływ (jeśli nawet nie większy) ma zastosowany procesor obrazu, migawka oraz parametry pamięci, w której zapisywane są zdjęcia. Ponieważ w aparacie cyfrowym trudno omawiać możliwości matrycy w oderwaniu od procesora obrazu, w tym rozdziale przedstawione zostaną możliwości w zakresie zdjęć seryjnych, jakie daje matryca Olympusa OM-D w połączeniu z procesorem TruePic VI.

Płyta główna aparatu OM-D E-M5 z procesorem TruePic VI.

Do czasu premiery modelu OM-D E-M5, dostępne w ofercie Olympusa bezlusterkowce serii PEN umożliwiały wykonywanie zdjęć seryjnych przy pełnej rozdzielczości z maksymalną szybkością do 3 kl/s. W typowych zastosowaniach była to wartość wystarczająca, ale w stosunku do bardziej zaawansowanych potrzeb oraz do tego co oferowały lustrzanki, osiągana szybkość nie była konkurencyjna.

Wraz z premierą Olympusa OM-D E-M5 sytuacja uległa radykalnej poprawie. Nowy model umożliwia bowiem wykonywanie zdjęć seryjnych z imponującą prędkością do 9 kl/s. Pozwala także użytkownikowi określić, z jaką prędkością w zakresie od 9 do 1 kl/s chce fotografować. Szybkość ta jest uzyskiwana z pełną rozdzielczością, zarówno dla zdjęć w formacie JPEG jak i RAW. Takie możliwości wykonywania zdjęć seryjnych powodują, że OM-D w tym zakresie nie ustępuje, a czasami nawet przewyższa najnowsze, zaawansowane aparaty cyfrowe konkurencji.

Film prezentujący zasadę działania trybu seryjnego Olympusa OM-D opublikowany w serwisie YouTube.

Czy tak wysoka szybkość zdjęć seryjnych przydaje się w praktyce? W sytuacjach kiedy fotografujemy obiekt poruszający się i chcemy uchwycić szczególny moment tego ruchu, tryb seryjny okazuje się bardzo pomocny. Najczęściej im większa prędkość poruszającego się obiektu lub im krótszy czas występowania kadru, który chcemy uchwycić, tym większej szybkości zdjęć seryjnych potrzebujemy.

Poniżej przedstawiono sekwencję 5 zdjęć lądującego samolotu wykonanych Olympusem OM-D z maksymalną dostępną szybkością zdjęć seryjnych, podczas której autorowi zależało na uchwyceniu chwili zetknięcia kół podwozia z pasem startowym. Bez użycia funkcji szybkich zdjęć seryjnych, nie mając możliwości powtórzenia sceny, uchwycenie tego momentu byłoby bardzo trudne.

Stabilizacja

Jak napisaliśmy we wstępie, cechą wyróżniającą aparaty systemu Mikro Cztery Trzecie produkowane przez firmę Olympus stała się zastosowana w nich stabilizacja obrazu, oparta o mechaniczną korektę położenia matrycy. Omawiając właściwości matrycy zastosowanej w OM-D warto bliżej poznać także zasadę działania tego mechanizmu, gdyż ma on duży wpływ na jakość zdjęć generowanych przez aparat.

Dotychczas w aparatach PEN (i w aparatach konkurencji) stabilizacja matrycy korygowała dwa rodzaje ruchów aparatu powstające podczas pochylania na boki oraz odchylania do przodu i do tyłu.

Kierunki działania stabilizacji stosowanej w aparatach serii PEN.

Wprowadzając model OM-D Olympus postanowił udoskonalić także ten system, oferując dodatkowo korektę trzech innych rodzajów ruchu. Mechanizm nowego systemu stabilizacji efektywnie koryguje także przesunięcie w poziomie, przesunięcie w pionie oraz ruch obrotowy (obracanie). Dodatkowo stabilizacja może pracować w trzech różnych trybach: stabilizacja w kierunku poziomym i pionowym, stabilizacja w kierunku pionowym, oraz stabilizacja w kierunku poziomym.

Kierunki działania 5-osiowej stabilizacji zastosowanej w Olympusie OM-D.

W praktyce nowe możliwości stabilizacji mogą być szczególnie pomocne przy wykonywaniu zdjęć makro z dużym powiększeniem oraz podczas filmowania. Stabilizacja zastosowana w OM-D jest przystosowana do fotografowania w ruchu, kompensując szeroki zakres częstotliwości drgań, co możemy szybko docenić wykonując film poruszając się spacerowym krokiem.

Film prezentujący zasadę działania stabilizacji Olympusa OM-D opublikowany w serwisie YouTube.

Nasze testy pokazały, że 5-osiowy system stabilizacji matrycy zastosowany w OM-D nie jest jedynie chwytem marketingowym, bowiem jego skuteczność oceniliśmy na poziomie 3 EV, a więc mniej więcej tyle, ile oferują obiektywy korzystające ze stabilizacji optycznej. W przypadku Olympusa dostajemy jednak mechanizm, który działa z każdym obiektywem systemu Mikro Cztery Trzecie, bowiem został on wbudowany w korpus.

Filmowanie

Olympus OM-D E-M5 pozwala na zapisywanie filmów z maksymalną jakością Full HD 60i, o rozdzielczości 1920×1080 pikseli z maksymalną przepływnością 20 Mbit/s. Podobną jakość filmów zapewniał już PEN E-P3, ale w nim maksymalna przepływność wynosiła 17 Mbit/s, mamy więc tu tylko niewielką poprawę. Za to znaczącą poprawę notujemy w stosunku do PEN-ów E-P1 i E-P2, które nie miały możliwości rejestracji filmów w jakości Full HD, a tylko HD o rozdzielczości 1280×720 pikseli.

Zapis filmów w OM-D możliwy jest w dwóch formatach: AVCHD (MPEG-4AVC/H.264) oraz Motion JPEG. Filmy w formacie AVCHD są zapisywane z rozszerzeniem MOV, a Motion JPEG z rozszerzeniem AVI. Pozostałe rozdzielczości filmów jakie mamy do wyboru to:

• w formacie AVCHD:
  • Full HD 60i, 1920×1080 pikseli, 17 Mbit/s,
  • HD 60i, 1280×720 pikseli, 17 Mbit/s,
  • HD 60i, 1280×720 pikseli, 13 Mbit/s,
• w formacie Motion JPEG:
  • HD 1280×720 pikseli, z szybkością 30 kl/s,
  • VGA 640×480 pikseli, z szybkością 30 kl/s.

Dzięki możliwości zastosowania jasnych obiektywów podczas rejestracji filmów, możemy kreatywnie wykorzystywać małą głębię ostrości, a dzięki obiektywom z elektromagnetycznym mechanizmem zmiany ogniskowej, takim jak Olympus M.Zuiko Digital 12–50 mm f/3.5–6.3 ED EZ, mamy możliwość płynnego zbliżania lub oddalania filmowanej sceny.

Zastosowanie jasnych obiektywów pozwala na rejestrację filmów z małą głębią ostrości. Film zapisany z jakością Full HD 1920×1080 pikseli, zapisany w formacie MOV. Wielkość pliku 71.8 MB.

Poza dobrą jakością spełniającą współczesne wymagania, tryb filmowania w Olympusie OM-D jest także funkcjonalny. Filmowanie może odbywać się w trybie P, A, S, M, lub jednym z dziesięciu trybów artystycznych, dodatkowo użytkownik ma możliwość zmiany balansu bieli, trybu autofokusu oraz czułości ISO (ale tylko w trybie manualnym w zakresie od ISO 400 do ISO 1600). Tryb filmowania jest wspomagany dobrze działającą stabilizacją, umożliwiającą filmowanie nawet podczas poruszania się.

System stabilizacji Olympusa OM-D redukuje drgania podczas rejestracji filmów wykonywanych w ruchu. Film zapisany z jakością Full HD 1920×1080 pikseli, zapisany w formacie MOV. Wielkość pliku 156 MB.

Czyszczenie matrycy

Na zakończenie opisu matrycy Olympusa OM-D warto wspomnieć, że jest ona zabezpieczona przed zabrudzeniami przez filtr ultradźwiękowym SSWF (ang. Super Sonic Wave Filter). Filtr zainstalowany jest przed sensorem i jest aktywowany przy włączaniu aparatu, aby poprzez generowanie ultradźwiękowych drgań (z częstotliwością ok. 30000 drgań w ciągu sekundy) usuwać jakiekolwiek zabrudzenia, które mogłyby osiąść na powierzchni matrycy.

Podsumowanie

Nieco ponad 2.5 roku jakie minęło od premiery Olympusa PEN E-P1 do prezentacji modelu OM-D E-M5 nie było dla japońskich inżynierów czasem straconym. Okazuje się bowiem, że możliwości nowej matrycy zastosowanej w modelu OM-D są dużo większe od tej z PEN-a E-P1. Wprowadzone zmiany spowodowały realną poprawę parametrów w wielu kategoriach. W zakresie redukcji szumów postęp wynosi ok. 2 EV dla niskich czułości i 3–3.5 EV dla wysokich czułości, maksymalna dostępna czułość wzrosła o 2 EV, rozdzielczość MTF50 wzrosła z 50 do 79 lpmm, zakres tonalny w stosunku do modeli E-P1 i E-P3 wzrósł o ok. 0.7–0.9 EV przy niskiej czułości (ISO 200) i 0.4–0.9 EV przy wysokiej czułości (ISO 1600). Kolorystyka zdjęć generowanych przez matrycę pozostała na dobrym poziomie, poprawiono natomiast możliwości rejestracji filmów, umożliwiając ich zapis w formacie Full HD oraz znacząco poprawiono szybkość zdjęć seryjnych, która wzrosła z 3 do 9 kl/s.

Parametry uzyskiwane przez matrycę Olympusa OM-D są na tyle dobre, że nie straszna jej konkurencja większych sensorów formatu APS-C. Możliwości nowej matrycy rosną jeszcze bardziej, jeśli uwzględnimy zastosowany w tym aparacie innowacyjny, 5-osiowy mechanizm stabilizacji obrazu, polepszający możliwości wykonywania zdjęć makro „z ręki” oraz filmów, w tym filmów nagrywanych w ruchu.

Na zakończenie warto wspomnieć jeszcze o dużej liczbie filtrów cyfrowych, z których możemy korzystać zarówno podczas wykonywania zdjęć jak i filmów oraz funkcji specjalnych, takich jak wielokrotna ekspozycja, czy zdjęcia 3D. Są to jednak bardziej właściwości oprogramowania aparatu i procesora obrazu niż samej matrycy, więc osoby zainteresowane ich działaniem odsyłamy do opublikowanego przez nas testu aparatu.

Ostatecznie nowej matrycy Olympusa należą się pochwały za to, że nie ogranicza ona możliwości fotografa i w większości sytuacji umożliwia wykonanie zdjęcia o dobrej jakości, jednocześnie równie dobrze jak w fotografii, sprawdzi się podczas filmowania.

Artykuł został przygotowany przy współpracy z Olympus Polska.
Sponsorem artykułu jest firma Olympus Polska.