----- R E K L A M A -----

PROMOCJA SONY - 50% RABATU NA OBIEKTYW!

Sony A7 III + 24-70/4 ZA FE OSS

10822 zł 9410 zł

Sony A7 III + 50/1.8 FE

8846 zł 8422 zł

Sony A7 IV + 24-70/4 FE ZA OSS

15122 zł 13710 zł

Sony A7 IV + 50/1.8 FE

13146 zł 12722 zł

Choć formalnie EOS jest skrótem od angielskiego wyrażenia Electro Optical System, to nazwa systemu jest również odniesieniem do greckiej bogini zorzy porannej (brzasku), noszącej to samo imię (znanej również w języku polskim pod nazwą Jutrzenki). Podobnie, jak brzask zwiastuje wschód słońca oraz nadejście nowego dnia, tak wprowadzenie systemu EOS zwiastowało nadejście nowej generacji lustrzanek Canona. Przyznać trzeba, iż mimo swego górnolotnego brzmienia, jest w tym stwierdzeniu sporo prawdy. W czasie swojej premiery EOS był zupełnie nowym systemem, wprowadzającym szereg interesujących i można by rzec rewolucyjnych rozwiązań. Był także systemem przyszłościowym i rozwojowym, o czym świadczy fakt, że od 21 lat jest z powodzeniem stosowany przez Canona i cieszy się niewątpliwą popularnością.

Jednym z priorytetów serii EOS był sprawny system automatycznego ustawiania ostrości. Mimo iż Canon miał już na swoim koncie rozwiązania dotyczące autofokusa w przypadku mocowania FD, to jednak firma zdecydowała się na znaczny krok w przyszłość w tym kierunku. Nowy system lustrzanek Canona wiązał się więc z wprowadzeniem zupełnie nowego rozwiązania dotyczącego bagnetu. Projektanci zdecydowali się na zaprojektowanie systemu, który będzie w stanie wykorzystać przyszłościowe rozwiązania technologiczne. Okazało się, że współpraca pomiędzy korpusem a obiektywem nie wymaga żadnych mechanicznych rozwiązań, a cała komunikacja może odbywać się drogą elektroniczną.

Stare mocowanie FD oraz nowe mocowanie EF

Tak narodziło się mocowanie EF. Jego charakterystycznym elementem stało się 8-stykowe elektroniczne łącze, zapewniające pełną komunikację aparatu z obiektywem. W przypadku mocowania EF zastosowano nieco większą średnicę niż w przypadku mocowania FD zapewniając tym samym możliwość projektowania ultra-szerokich obiektywów dla nowego systemu.

Jednym z problemów, które napotykali konstruktorzy pierwszych mechanizmów autofokusa był nieporęczny kształt silniczków elektrycznych, które nie pasowały do okrągłego kształtu obiektywów. Część producentów obchodziła ten problem, montując silniki w korpusach. Założeniem nowego systemu Canona był jednak całkowicie elektroniczny sposób komunikacji korpusu i obiektywu, zatem takie rozwiązanie nie wchodziło w grę. Dodatkowo silnik montowany bezpośrednio w obiektywie mógł być odpowiednio dostosowany do konkretnego typu obiektywu. Canon zdecydował się zatem zaprojektować silnik pasujący kształtem do obiektywu. W ten sposób powstał AFD (arc-form drive), czyli moduł silniczka elektrycznego o łukowatym kształcie idealnie pasujący do standardowej okrągłej formy obiektywu.

AFD - standardowy moduł napędu autofokusa zaprojektowany dla obiektywów EF

W tym samym czasie Canon opracował również, powszechnie dzisiaj znany silnik USM, wykorzystywany w produkcji części obiektywów z mocowaniem EF. Najogólniej mówiąc silniki te wykorzystują ponaddźwiękowe wibracje ceramicznych elementów piezoelektrycznych do generowania ruchu obrotowego. Zaletą tego typu silników w stosunku do zwykłych, jest szybsza i cichsza praca. Podczas ewolucji systemu EOS, Canon opracował trzy typy tego napędu: pierścieniowy USM, Micro USM (przeznaczony do obiektywów niższej klasy) oraz Micro USM II (o połowę mniejszy od poprzedniego).

Trzy typy napędu USM stosowane w obiektywach EF

Historia mocowania EF wyraźnie pokazuje, że jego projektanci stanęli na wysokości zadania, a zastosowane przez nich rozwiązania są z powodzeniem stosowane do dziś i wystarczają by zaspokoić potrzeby aktualnie stosowanych nowoczesnych technologii. Uniwersalność użytych rozwiązań powoduje, że każdy wyprodukowany do tej pory obiektyw serii EF jest kompatybilny z każdym modelem korpusu systemu EOS (nie zaliczają się do nich obiektywy oznaczone skrótem EF-S, konstruowane specjalnie pod cyfrowe EOS-y z matrycą formatu APS-C) .

Przyjrzyjmy się teraz bliżej samej ewolucji systemu EOS oraz jak rozwijały się kolejne modele tej serii. W artykule tym nie może zabraknąć fragmentu dotyczącego pierwszego modelu z tej znanej rodziny. Był nim wypuszczony na rynek w marcu 1987 roku Canon EOS 650. Na miesiąc przed oficjalną premierą EOS 650 został zaprezentowany na targach Japan Camera Show organizowanych w Tokio, gdzie zebrał bardzo entuzjastyczne opinie.

Stoisko Canona na targach Japan Camera Show

Trzeba przyznać, że był to bardzo dobry start nowego systemu. Aparat został doceniony w prestiżowym konkursie Japan Camera Grand Prix, a przez stowarzyszenie EISA (European Imaging and Sound Association) został uznany za Europejski Aparat Profesjonalny roku 1987/1988. Warto również wspomnieć, że już w dwa miesiące po premierze Canon EOS 650 osiągnął znaczący udział zarówno na rynku japońskim jak i europejskim. Z innowacyjnych w owych czasach technologi, rozwijanych pod kątem nowego systemu i zastosowanych w EOS-ie 650 warto na pewno wspomnieć precyzyjny czujnik autofokusa BASIS (Base-Stored Image Sensor).

EOS 650 miał swoich dwóch następców, oznaczonych odpowiednio numerami 620 i 630. Na rynku europejskim ten drugi model istniał pod nazwą EOS 600 natomiast na rynku japońskim pod nazwą EOS 630 QD. Warto w tym momencie wyjaśnić, iż wszystkie modele EOS-ów ze skrótem QD w nazwie miały wbudowany mechanizm umożliwiający nanoszenie daty na zdjęciu). Canon EOS 620 miał premierę już w maju 1987 roku i w stosunku do poprzednika pojawiło się w nim kilka usprawnień: regulowany program AE, autobracketing w zakresie od -5 do +5 EV z krokiem 1/2 EV, maksymalna liczba ekspozycji wielokrotnych wynosząca 9 oraz podświetlenie ekranu LCD (pierwszy na świecie aparat z taką funkcją). EOS 630 był ulepszoną wersją 620 a jego premiera miała miejsce w kwietniu 1989 roku. EOS 630 miał między innymi szybszy autofokus oraz zwiększoną prędkość zdjęć seryjnych wynoszącą 5 kl./s w trybie One-Shot AF. Warto również wspomnieć, że EOS 630 był pierwszym modelem, w którym wprowadzono rozwiązania z powodzeniem stosowane również w kolejnych konstrukcjach, takie jak: dedykowane tryby tematyczne (portret, krajobraz, zdjęcia sportowe itp.), przewidujący autofokus (predictive AI Servo AF) oraz funkcje własne (znane jako "Custom Functions").

W październiku 1988 roku pojawił się również model lustrzanki Canona oznaczony jako EOS 750 QD. Był to model o klasę niższy w stosunku do opisanych przed chwilą EOS-ów i przeznaczony dla mniej wymagających użytkowników. Warto jednak przy jego okazji, wspomnieć parę słów o dwóch rozwiązaniach. W modelu tym zastosowano system polegający na automatycznym przewijaniu całego filmu na osobną rolkę, zaraz po jego włożeniu do aparatu i sukcesywnym zwijaniu go z powrotem do kasety w trakcie wykonywania zdjęć. Rozwiązanie to zapobiegało prześwietleniu już wykonanych zdjęć przez przypadkowe otwarcie komory aparatu. Dodatkowo EOS 750 QD był pierwszą lustrzanką Canona z wbudowaną lampą błyskową. W tym samym czasie pojawił się również model EOS 850, który poza brakiem wbudowanej lampy błyskowej był identyczny z modelem 750 QD

Mimo wielu innowacyjnych i ciekawych rozwiązań, które pojawiły się w EOS-ach 650, 620 czy 630 były to aparaty przeznaczone jednak dla bardziej zaawansowanych amatorów, a nie profesjonalistów. W tym czasie wielu profesjonalnych fotografów wciąż używało nowszej wersji Canona F-1. Sporą popularnością cieszył się również Canon T90, który mimo przeznaczenia na rynek amatorski, posiadał sporą funkcjonalność i był wykorzystywany przez profesjonalistów jako aparat zapasowy. Wciąż jednak brakowało w nowym systemie modelu spełniającego wymagania najbardziej zaawansowanych fotografów.

Canon jednak, projektując nowy system nie zapomniał o profesjonalistach. We wrześniu 1989 roku miał swą premierę przeznaczony właśnie na profesjonalny rynek, flagowy model firmy, EOS-1. Niewątpliwą zaletą tego modelu był sprawny autofokus, którego sensor był czterokrotnie bardziej czuły niż zastosowany w modelu 650. Pochwały zbierał również tryb pomiaru ostrości AI Servo, który znakomicie sprawdzał się w fotografii sportowej. Aparat cechował również duży wybór różnych trybów pomiaru światła z punktowym włącznie oraz znacznie wytrzymalsza niż w poprzednich modelach obudowa.

Mimo iż oficjalna premiera przypadła we wrześniu, już parę miesięcy wcześniej, na specjalnej konferencji Canon zdecydował się zaprezentować swój flagowy model. W maju 1989 roku grupa profesjonalnych fotografów w tym fotoreporterów i fotografów sportowych, jak również grupa przedstawicieli liczących się w branży magazynów o tematyce fotograficznej, została zaproszona na specjalny pokaz. Prezentacja modelu EOS-1 miała na celu nie tylko przekonanie środowiska fotograficznego do zalet nowego aparatu i systemu, ale także w ten sposób Canon chciał zapewnić, iż firma przeznaczy wszystkie swoje środki na rozwój systemu EOS.

Rozebrany na części Canon EOS-1

Można powiedzieć, że EOS-1 pojawił się na rynku w najlepszym dla firmy momencie, a aparat nie dość, że przekonał wielu użytkowników do nowego systemu, to dodatkowo pomógł odzyskać Canonowi mocną pozycję na rynku w stosunku do konkurencji. Aby nie być gołosłownym wystarczy przytoczyć dobitny przykład. W relacjach telewizyjnych z igrzysk olimpijskich w Seulu w 1988 roku można było zobaczyć, że wśród reporterów sportowych fotografujący rywalizację w biegu na 100 m pomiędzy Kanadyjczykiem Benem Johnsonem, a faworytem Amerykanów Carlem Lewisem, przeważająca większość używała Nikona F3. Jednakże 4 lata później w Barcelonie, sytuacja uległa diametralnej zmianie i znaczna większość fotografów obecnych na imprezie używała nowego Canona EOS-1, podczas gdy reporterów z Nikonem F3 lub F4 widywało się jedynie sporadycznie. To pokazuje jakim sukcesem i dobrym posunięciem Canona było zaprojektowanie systemu EOS i wypuszczenie na rynek flagowej lustrzanki przeznaczonej dla profesjonalistów.

Pisząc o systemie EOS warto poświęcić fragment modelowi RT, który miał premierę w październiku 1989 roku. Skrót RT odnosił się do wyrażenia "Real Time", a związany był z zastosowaniem w aparacie nieruchomego półprzepuszczalnego lustra, umożliwiającego podgląd na żywo w czasie wykonywania zdjęcia. Takie rozwiązanie Canon zastosował już wcześniej w lustrzankach Pellix i Pellix QL, o czym pisaliśmy w trzeciej części serii naszych artykułów.

Półprzepuszczalne lustro modelu EOS RT

System EOS ewoluował, a następne modele pojawiające się na rynku prezentowały kolejne interesujące rozwiązania. Warto napisać parę słów o EOS-ie 10 (10s na rynku amerykańskim i 10 QD na rynku japońskim), który miał premierę marcu 1990 roku. Wszystkie wcześniejsze EOS-y posiadały wyłącznie centralny punkt ogniskowania. W modelu EOS 10 pojawiły się dodatkowe dwa punkty położone po lewej i prawej stronie punktu centralnego. Użytkownik miał możliwość decydowania, z którego punktu korzystać lub mógł używać trybu automatycznego, w którym aparat podejmował tą decyzję. Canon rozwijał rozwiązanie z wieloma punktami ostrości, sukcesywnie powiększając ich liczbę. Dla przykładu, w modelu EOS 3 (listopad 1998) pojawiło się ich aż 45.

Trzy przykładowe schematy stosowanych przez Canona układów punktów ostrości

Zarówno EOS 10 i EOS 3 były modelami należącymi do serii lustrzanek o klasę niższej w stosunku do najbardziej zaawansowanej serii profesjonalnej . Do tej rodziny należał również model EOS 5 (EOS A2 lub A2E na rynku amerykańskim i EOS5 QD na rynku japońskim) zaprezentowany w listopadzie 1992 roku. Jest to również jeden z ciekawszych modeli systemu, który zainicjował kolejne interesujące rozwiązanie. Posiadał on 5 punktów ostrości rozłożonych wzdłuż poziomej osi symetrii kadru, ale prawdziwą nowością w tym aparacie była możliwość wyboru konkretnego punktu za pomocą wzroku. Przyłożywszy oko do wizjera, wystarczyło jedynie spojrzeć w wybrane miejsce kadru, a aparat sam aktywował odpowiedni punkt ostrości. System wzrokowego wyboru punktu ostrości w EOS-ie 5 ograniczony był wyłącznie do zdjęć poziomych. Jednak rozwiązanie to udoskonalono i modele EOS 3, 50E, 30 i 30V posiadały już możliwość wyboru wzrokowego punktu ostrości zarówno podczas wykonywania zdjęć w poziomie, jak i w pionie.

Canon EOS 5 oraz schemat punktów ostrości zastosowany w tym modelu

EOS 5 posiadał jeszcze jedno interesujące rozwiązanie, które pojawiło się po raz pierwszy we wcześniejszym modelu EOS 100 (EOS ELAN na rynku amerykańskim). Model ten miał premierę w sierpniu 1991 roku. Należał do serii przeznaczonej dla amatorów i był następcą EOS-a 630. EOS 100 był pierwszym modelem w systemie, w którym zastosowano cichy mechanizm przewijania filmu. Poprzez zastąpienie mechanizmu z zębatkami odpowiednim mechanizmem paskowym, zredukowano znacznie hałas wydawany przez aparat podczas przewijania filmu. Dodatkowo zastosowano urządzenie na podczerwień, które zliczało otwory w przesuwającym się filmie, zapewniając tym samym jego precyzyjne przewijanie po każdorazowym wykonaniu zdjęcia. Z ciekawostek warto również wspomnieć o funkcji zoom we wbudowanej lampie błyskowej, która dostosowywała kąt oświetlenia do kąta widzenia obiektywu. W tej serii EOS-ów pojawiły się jeszcze trzy modele oznaczone kolejno numerami 50/50E, 30/33 oraz 30V/33V (na rynku amerykańskim modele te miały oznaczenia kolejno Elan II/IIE, Elan 7/7E oraz Elan 7N/7NE, natomiast na rynku japońskim odpowiednio 55, 7 oraz 7s).

Powróćmy jednak jeszcze na chwilę do profesjonalnej linii EOS. Następcą wspomnianego wcześniej i przełomowego modelu EOS-1 był Canon EOS-1n, który miał premierę w listopadzie 1994 roku. Zastosowano w nim część rozwiązań znanych z wcześniejszych modeli EOS-ów, jak choćby cichy mechanizm przewijania filmów czy pięciopunktowy autofokus. EOS-1n mógł się również pochwalić trwałą migawką zaprojektowaną na 100 tysięcy zdjęć. Pojawiły się również rozszerzone wersje tego modelu. EOS-1n HS miał dołączony Power Drive Booster E1, do modelu EOS-1n DP dołączono Battery Pack BP-E1, natomiast EOS-1n RS posiadał znane z EOS-a RT, półprzepuszczalne lustro i na stałe wbudowany szybki silnik do przewijania filmu. Oba te rozwiązania spowodowały, że w owych czasach EOS-1n RS stał się najszybszą lustrzanką analogową z autofokusem na świecie (jak twierdzi Canon), pozwalającą na fotografowanie z prędkością 10 kl./s.

Mimo iż EOS 3 nie należy formalnie do najwyższej klasy analogowych lustrzanek systemu, to jednak model ten adresowany był zarówno do zaawansowanych amatorów jak i profesjonalistów, a dodatkowo jest to na tyle wyjątkowy aparat, że warto poświęcić mu w tym miejscu odrębny fragment. W EOS-ie 3 zastosowano między innymi takie rozwiązania, jak 45-polowy autofokus, wysokiej precyzji i szybkości mechanizm wzrokowego wyboru punktu ogniskowania oraz tryb zdjęć seryjnych z ciągłym autofokusem o prędkości 7 kl./s. Jest to model, który w pełni odpowiada na zapotrzebowanie wymagającego fotografa. Posiada wiele rozwiązań zastosowanych w modelu 1n, a dodatkowo przy jego konstruowaniu uwzględniono wiele uwag i próśb użytkowników właśnie EOS-a 1n oraz EOS-a 5.

Canon EOS 3 w wersji podstawowej i z dołączonym gripem

Profesjonalną serię EOS-ów na film 35 mm kończy najbardziej zaawansowany i najbardziej wytrzymały model EOS-1v. Jego premiera miała miejsce w marcu 2000 roku i jak do tej pory można znaleźć go w ofercie Canona. Można by zapewne napisać osobny artykuł o wszystkich interesujących rozwiązaniach zastosowanych w 1v, jednak najprościej będzie powiedzieć, że jest on hybrydą modeli EOS-1n oraz EOS 3 i z obu czerpie to co najlepsze i sprawdzone.

EOS-1v razem z EOS-em 3 stanowią dwie lustrzanki analogowe systemu EOS będące najdłużej w ofercie firmy. Używając popularnego ostatnio zwrotu, można powiedzieć, że są to dwa "wszystkomające" aparaty analogowe Canona a jednocześnie oba stanowią ostatnie modele analogowych EOS-ów w swoich klasach. Szkoda, że dwa niemal idealne z punktu widzenia fotografa aparaty analogowe Canona pojawiły się akurat w czasie, kiedy Canon planował powoli przejście na cyfrowy sposób rejestracji obrazu, kończąc tym samym produkcję lustrzanek na film 35 mm.

Przy okazji opisywania EOS-ów dla profesjonalistów, grzechem byłoby nie wspomnieć o obiektywach klasy L, które zostały pomyślane właśnie do profesjonalnych zastosowań i charakteryzują się bardzo dobrą i jasną optyką oraz wysoką jakością wykonania. Przy produkcji tych obiektywów zamiast zwykłego szkła optycznego Canon wykorzystuje często elementy wykonane z kryształu fluorytu, który ma dużo lepsze własności optyczne. W naturalnych warunkach fluoryt tworzy niestety tylko niewielkie kryształy, zbyt małe do produkcji soczewek do obiektywów. Canon opracował zatem metodę produkcji sztucznych kryształów fluorytu, o znacznie większych rozmiarach. Cała ta technologia łącznie z późniejszym formowaniem soczewek jest jednak droga i czasochłonna, dlatego też jest to jeden z powodów wysokiej ceny obiektywów serii L. Ze względu na wspomniane koszty produkcji elementów z fluorytu, Canon prowadził również badania nad różnymi typami szkła optycznego, opracowując ostatecznie tak zwane soczewki UD (ultra-low dispersion) wytwarzane ze szkła niskodyspersyjnego. Mimo że elementy te nie charakteryzują się takimi wysokimi osiągami optycznymi jak fluoryt, to jednak zachowują się wyraźnie lepiej od zwykłego szkła optycznego. Pozwoliły one zatem na produkcję dobrych optycznie obiektywów za niższą cenę. W niektórych obiektywach serii L wykorzystano zarówno elementy z fluorytu i UD dla osiągnięcia optymalnego rezultatu.

Nie sposób opisać w tak krótkim artykule wszystkich analogowych modeli EOS-ów. Poza tym głównym celem artykułu jest nakreślenie historii systemu i przedstawienie jego najistotniejszych elementów i interesujących rozwiązań. Można jednak wspomnieć, że w serii dla zwykłych konsumentów lub jak kto woli dla początkujących amatorów, której początkiem były wspomniane już wcześniej EOS 750 QD i EOS 850 pojawiło się jeszcze 7 kolejnych modeli EOS-ów: 1000F, 1000FN, 500, 500N, 300, 300V oraz ostatni EOS 300X, który miał premierę we wrześniu 2004 roku i jest formalnie ostatnim modelem analogowym rodziny EOS-ów.

Seria EOS-ów dla zwykłych konsumentów. Spora część modeli z tej serii, przeznaczonych na rynek amerykański ma w nazwie słowo REBEL, natomiast na rynku japońskim w nazwie aparatów pojawia się słowo Kiss

Pojawiły się również 4 modele z serii entry level, czyli najprostsze, lekkie i bardziej kompaktowe EOS-y przeznaczone dla najmniej wymagających użytkowników. Pierwszy z nich oznaczony symbolem EOS 5000 miał premierę w styczniu 1995 roku. Dwa kolejne to: EOS 3000 oraz 3000N, natomiast ostatni miał oznaczenie 3000V i pojawił się we wrześniu 2003 roku. Co ciekawe EOS 3000V oraz wspomniany wcześniej EOS 300X, w dniu publikacji artykułu, wciąż widnieją w ofercie na stronie internetowej Canon Polska. W systemie EOS pojawiły się również dwa modele: w październiku 1996 premierę miał EOS IX (IX E na rynku japońskim) oraz w marcu 1998 EOS IX 7 (IX Lite na rynku amerykańskim i IX 50 na rynku japońskim), które przeznaczone były na film formatu APS.

EOS IX oraz japońska wersja modelu EOS IX 7 czyli IX 50

Jak widać analogowa część rodziny systemu EOS jest spora. Jej dopełnienie stanowią cyfrowe lustrzanki, w których Canon czerpie z doświadczenia jakie zdobył przez lata pracy nad systemem, a dodatkowo wprowadza nowe rozwiązania związane z rozwojem cyfrowych technologii rejestracji obrazu. O tym jednak opowiemy za tydzień, w ostatnim odcinku naszej serii, do lektury którego już dziś serdecznie zapraszamy.