Pierścienie pośrednie produkowane są w kilku rozmiarach, a zestawy handlowe najczęściej składają się z trzech elementów o grubości 13, 21 oraz 31 mm. Możemy je łączyć ze sobą, tak by uzyskiwać w sumie siedem różnych odległości od 13 do 65 mm. Korzystając zatem ze wszystkich trzech pierścieni naraz, ze stałoogniskowym obiektywem 50 /1.8 uzyskamy skalę odwzorowania równą 1.3:1.

Pierścienie pośrednie Photoolex o rozmiarach 13, 21 oraz 31 mm możemy łączyć ze sobą i w ten sposób uzyskiwać w sumie siedem różnych odległości od 13 do 65 mm

----- R E K L A M A -----

PROMOCJA SONY - 50% RABATU NA OBIEKTYW!

Sony A7 III + 24-70/4 ZA FE OSS

10822 zł 9410 zł

Sony A7 IV + 50/1.8 FE

13146 zł 12722 zł

Sony A7 III + 50/1.8 FE

8846 zł 8422 zł

Sony A7 IV + 24-70/4 FE ZA OSS

15122 zł 13710 zł

Jasność obiektywu (w uproszeniu) to stosunek efektywnej wielkości otworu przysłony do jego ogniskowej. Odsuwanie obiektywu od aparatu niesie ze sobą spadek ilości światła docierającego do matrycy. Używając pierścieni pośrednich, musimy zatem wyznaczyć nową jasność obiektywu – wystarczy liczbę przysłony pomnożyć przez czynnik (f+d)/f. Dla maksymalnej skali odwzorowania uzyskanej wraz z obiektywem o ogniskowej 50 mm współczynnik redukcji jasności będzie równy (65+50)/50, czyli 2.3. Jasność takiego wirtualnego obiektywu będzie zatem równa 2.3 * f/1.8, co daje f/4.2. By skompensować tę różnicę, musimy odpowiednio zmodyfikować czas migawki lub czułość ISO – w opisywanym wypadku różnica 2.3 odpowiada mniej więcej dwóm stopniom EV.

Ten wpływ na jasność obrazu może bardzo negatywnie wpłynąć na pracę układów AF. To jeden z powodów, dla których przy makrofotografii obecność tego udogodnienia jest w większości przypadków wątpliwa.

Każdy, kto próbował makrofotografii, wie także, że im większa skala odwzorowania, tym płytsza głębia ostrości. Warto zatem domykać obiektyw tak, by ją zwiększyć. Jednak dla nastawy przysłony na obiektywie f/22 przy skali z przykładu powyżej efektywna wartość przysłony to f/50.6! Ograniczona ilość światła wymusza potrzebę zastosowania dłuższego czasu ekspozycji lub zwiększenia czułości. Fotografując przyrodę ożywioną, nie możemy pozwolić sobie na długie czasy migawki, trudno też używać najwyższych dostępnych czułości ISO, przy użyciu których jakość obrazu pozostawia sporo do życzenia. I tak oto dochodzimy do wniosku, że w makrofotografii potrzebujemy bardzo dobrego oświetlenia. Osobną sprawą jest sposób ostrzenia przy wysokich skalach odwzorowania. Często okazuje się, że wymagane są minimalne zmiany by uzyskać ostry obraz. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, układ AF w tej sytuacji raczej nam w większości przypadków nie pomoże. Jak sobie zatem radzić? Wystarczy wykonywać minimalne ruchy całym aparatem w przód i tył, co w praktyce oznacza potrzebę użycia tzw. sanek nastawczych, które są wyposażone w śrubę umożliwiającą precyzyjną regulację położenia aparatu.

Lustrzanka Nikona z pierścieniami pośrednimi Photoolex zamontowana na sankach nastawczych.

Pierścienie pośrednie to doskonałe narzędzie, by tanim kosztem zacząć uzyskiwać spore powiększenia przy zastosowaniu powszechnie dostępnych obiektywów. Tak jest w istocie: są one jednym z pierwszych gadżetów zakupowanych przez amatorów fotografii.

Na co należy zwracać uwagę przy zakupie pierścieni? Ważne, by nie zniszczyć bagnetu aparatu – dlatego pierścienie powinny być starannie wykonane, tak by nie powodować żadnych naprężeń podczas montażu. W dobie fotografii cyfrowej przydają się także styki do przekazywania informacji z obiektywu do korpusu – bez tego prostsze lustrzanki mogą całkowicie odmówić współpracy. W wypadku mocowania Nikon F istotne jest też wyposażenie pierścienia w mechanizm przeniesienia sterowania przysłoną. Brak tego elementu może skutecznie zniechęcić do zabawy, bowiem zredukowana ilość światła w wizjerze aparatu uniemożliwi nam poprawne wyostrzenie obrazu. W aparatach Canon EOS przysłona sterowana jest elektronicznie za pomocą styków na obiektywie – jest ona domyślnie otwarta maksymalnie co oznacza, że bez problemu wyostrzymy ale nie będziemy mogli sterować głębią ostrości. Przeniesienie napędu AF (dla obiektywów i mocowań, które tego wymagają) może być dodatkowym bonusem szczególnie, gdy nie korzystamy z wielkich powiększeń.

Pierścienie pośrednie Photoolex są wyposażone w styki, co pozwala na przekazywanie informacji między obiektywem a korpusem. W przypadku systemu Canon EOS będzie działać również sterowanie przysłoną. Na zdjęciu widoczna jest wersja z bagnetem Nikon F z mechanizmem przeniesienia sterowania przysłoną.

Użycie pierścieni nie wymaga wyjątkowych umiejętności. Jakie zatem efekty możemy za ich pomocą uzyskać? Zacznijmy od różnych skal odwzorowania, uzyskiwanych dla różnych kombinacji pierścieni.

Obiektyw macro 55 mm (ustawiony na 1:2) z pierścieniami Photoolex
Brak pierścieni, skala 1:2	Pierścień 13 mm, skala 1:1.4
Pierścień 21 mm, skala 1:1.13	Pierścień 31 mm, skala 1.06:1
Pierścienie 13+21=34 mm, skala 1.12:1	Pierścienie 13+31=44 mm, skala 1.30:1
Pierścienie 21+31=52 mm, skala 1.45:1	Pierścienie 13+21+31=65 mm, skala 1.68:1

Widzimy wyraźnie, że zastosowanie pierścieni daje nadspodziewanie dobre rezultaty. Pamiętajmy jednak, że dodatkowy wysuw gwarantowany przez użycie pierścieni pozbawia nas możliwości uzyskania ostrego obrazu dla dalekich dystansów (nieskończoności). Jak już wcześniej pisaliśmy, także używanie ich ze stosunkowo ciemnymi obiektywami pozbawi nas autofokusu – ograniczona skalą odwzorowania ilość światła docierającego do czujników układów AF spowoduje, że nie będzie on mógł zadziałać prawidłowo.

Brak możliwości ostrzenia na nieskończoność to nie jedyna różnica między pierścieniami, a dedykowanymi obiektywami makro, które to są projektowane tak, by uzyskiwać najlepszej jakości obraz dla małych odległości przedmiotowych. Standardowe obiektywy zamontowane na pierścieniach mogą przyczynić się do widocznej degradacji jakości obrazu.

Poniżej prezentujemy przykłady zastosowania pierścieni w fotografii zbliżeniowej i makro.

Gdy wrócimy do wzoru na skalę odwzorowania okaże się, że dla uzyskania powiększenia 1:1 musimy używać pierścieni o sumarycznej długości równej ogniskowej. Typowe, dostępne w handlu zestawy oferują wysuw od 50 do 65 mm (w przypadku pierścieni Photoolex jest to 65 mm). Oznacza to, że najefektywniej jest stosować je wraz z obiektywami o ogniskowej nie większej niż 60 mm. Jednak im mniejsza ogniskowa, tym mniejsze powiększenie nim uzyskamy. Z czego to wynika? Używanie pierścieni de facto to przybliżanie płaszczyzny ostrości do przedniej soczewki obiektywu. Gdy użyjemy zbyt dużego wysuwu, płaszczyzna ta po prostu znajdzie się wewnątrz obiektywu skutecznie uniemożliwiając uzyskanie ostrego obrazu. Pamiętajmy też, że zbyt bliskie zbliżenie obiektywu do motywu będzie powodowało problemy z uzyskaniem prawidłowego oświetlenia. Zjawisko to jest typowe dla kompaktów, które potrafią fotografować obiekty oddalone o 1 cm od przedniej soczewki – parametr godny uznania, choć często zapomina się, że w związku z małą odległością do motywu praktycznie zawsze będzie rejestrowany na zdjęciu cień obiektywu.

Podsumujmy zatem przydatność pierścieni pośrednich w makrofotografii.

Zalety:

• zwiększenie skali odwzorowania każdego obiektywu, także obiektywów makro,
• minimalizowanie strat jakości obrazu z uwagi na brak jakichkolwiek elementów na torze optycznym,
• koszt znacznie niższy od dedykowanych obiektywów makro,
• taka samą jakość obrazu uzyskana niezależnie od producenta pierścienia (co wynika ze sposobu działania).

Wady:

• trudność uzyskania rozsądnej skali odwzorowania z teleobiektywami (z uwagi na ograniczenia w rozmiarze pierścieni),
• wymagany demontaż obiektywu za każdym razem, gdy chcemy zmienić skalę odwzorowania,
• zmuszanie obiektywu do pracy w obszarach odległości, do jakich nie był projektowany,
• powodowanie, że używanie obiektywu zostaje ograniczone tylko do małych odległości przedmiotowych,
• redukcja ilości światła docierającego do matrycy (także liczba przysłony zapisana w danych EXIF nie będzie prawdziwa),
• trudna do przewidzenia współpraca z obiektywami zmiennoogniskowymi.

Na koniec tego artykułu chcielibyśmy się podzielić z czytelnikami drobną dygresją. Kupno jakiegokolwiek osprzętu do fotografii makro to tylko pierwszy krok. Kolejny – i zdecydowanie najważniejszy – to nauczenie się obsługi zakupionego sprzętu.

Artykuł jest sponsorowany przez dystrybutora osprzętu fotograficznego, firmę CSI Biuro Handlowe Flash, Energia, Foto.