Przetwarzanie danych osobowych

Nasza witryna korzysta z plików cookies

Wykorzystujemy pliki cookie do spersonalizowania treści i reklam, aby oferować funkcje społecznościowe i analizować ruch w naszej witrynie, a także do prawidłowego działania i wygodniejszej obsługi. Informacje o tym, jak korzystasz z naszej witryny, udostępniamy partnerom społecznościowym, reklamowym i analitycznym. Partnerzy mogą połączyć te informacje z innymi danymi otrzymanymi od Ciebie lub uzyskanymi podczas korzystania z ich usług i innych witryn.

Masz możliwość zmiany preferencji dotyczących ciasteczek w swojej przeglądarce internetowej. Jeśli więc nie wyrażasz zgody na zapisywanie przez nas plików cookies w twoim urządzeniu zmień ustawienia swojej przeglądarki, lub opuść naszą witrynę.

Jeżeli nie zmienisz tych ustawień i będziesz nadal korzystał z naszej witryny, będziemy przetwarzać Twoje dane zgodnie z naszą Polityką Prywatności. W dokumencie tym znajdziesz też więcej informacji na temat ustawień przeglądarki i sposobu przetwarzania twoich danych przez naszych partnerów społecznościowych, reklamowych i analitycznych.

Zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies możesz cofnąć w dowolnym momencie.

Optyczne.pl

Artykuły

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I
28 stycznia 2016

1. Historyczne modele 10x40 i 10x42

W dzisiejszych czasach większość osób słabo orientujących się w temacie optyki, uznaje lornetki z pryzmatami Porro za modele przestarzałe, a lornetki dachowe za nowoczesne. Trudno zgodzić się z takim tokiem myślenia, ponieważ pierwsze lornetki dachowe pojawiły się na rynku prawie dokładnie w tym samym czasie co instrumenty Porro i zawdzięczamy to niemieckiej firmie Moritz Hensoldt & Sons, która już w 1905 roku zaprezentowała pierwsze modele tego typu i nazwała je Dialyt. W roku 1926 Hensoldt & Sons została przejęta przez Zeissa i przez wiele następnych lat sporo modeli lornetek i lunet było produkowanych równolegle z logiem Hensoldt i Zeissa.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetka Hensoldt Dialyt z 1905 roku.


Sytuację skomplikowała II Wojna Światowa. Zakłady Zeissa w Jenie znalazły się w rosyjskiej strefie okupacyjnej, co zmusiło zachodnią część firmy do rozpoczęcia wszystkiego niejako od nowa. W roku 1946 w Oberkochen powstała więc firma Opton Optische Werke Oberkochen GmbH, która rok później została przemianowana na Zeiss-Opton Optische Werke Oberkochen GmbH, a następnie na po prostu Carl Zeiss. Postawienie nowej fabryki, zaprojektowanie nowych modeli i wdrożenie ich do produkcji to jednak proces długotrwały, przez co pierwsza lornetka z Oberkochen miała premierę w roku 1954 i był to porropryzmatyczny model 8x30.


----- R E K L A M A -----


Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetka porropryzmatyczna Carl Zeiss 8x30 z 1954 roku.


Pierwsze dziesięć lat produkcji zachodnioniemieckiego Zeissa to wyłącznie lornetki Porro, których pojawiło się w sumie aż dziewięć modeli (w kolejności chronologicznej były to 8x30, 6x30, 7x50, 8x50, 10x50, 8x30 B, 15x60, 8x50 B, 7x50 B/GA). Nadszedł jednak rok 1964 a z nim premiera pierwszej dachowopryzmatycznej lornetki zachodnioniemieckiego Zeissa czyli modelu Carl Zeiss Dialyt 8x30 B. Trzy lata później serię rozszerzono o instrument Carl Zeiss Dialyt 8x30 B/GA. Zmiana nie dotyczyła tylko dodania gumowej obudowy - to była inna konstrukcja optyczna z okularami o trochę mniejszym polu widzenia. Rok 1968 przyniósł dwie kolejne dachowe premiery. Pojawił się wtedy nocny model Carl Zeiss Dialyt 8x56 B/GA, w którym zastosowano wydajne pryzmaty Abbe-Koeniga oraz jeden z głównych bohaterów niniejszego tekstu czyli Carl Zeiss Dialyt 10x40 B.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Carl Zeiss Dialyt 10x40 B - egzemplarz z początku lat 70-tych XX wieku.


Jak na ówczesne czasy, była to świetna konstrukcja. Przede wszystkim lekka i poręczna, co więcej o bardzo dobrym polu widzenia wynoszącym 6.3 stopnia. Oznaczało to, że przy powiększeniu 10 razy, pole własne okularów wynosiło aż 63 stopnie. To był wyraźny krok w przód w stosunku do innych Dialytów. Modele 8x30 B miały przecież okulary o polach 55 i 59 stopni, a 8x56 tylko 50 stopni. Co więcej, to duże pole nie odbiło się mocno na odstępie źrenicy, który wynosił aż 15 mm, co powodowało, że lornetkę mogły używać nawet osoby noszące okulary.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Carl Zeiss Dialyt 10x40 B - egzemplarz z początku lat 70-tych XX wieku.

Na konstrukcję optyczną Dialyta 10x40 B składał się klasyczny achromatyczny obiektyw (klejony dublet), pryzmaty Schmidta-Pechana oraz 5-elementowy okular. Chociaż lornetka miała centralne ogniskowanie, nie posiadała soczewki ogniskującej znanej ze współczesnych instrumentów, lecz ustawianie ostrości odbywało się przez ruch całej celi z obiektywem.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Strona z katalogu firmy Carl Zeiss z lat 1980-tych prezentująca model Dialyt 10x40 B T*.


Oczywiście, w momencie debiutu lornetki na rynku, dostępne były tylko jednowarstwowe powłoki T, a powierzchnia odbijająca na pryzmatach była pokryta aluminium. Wtedy jeszcze nie było też powłok fazowych. Transmisja takiej lornetki nie mogła być więc wysoka. Wcale jednak nie musimy się domyślać jaka ona była, bo udało nam się ją zmierzyć.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Transmisja lornetki Zeiss Dialyt 10x40 B.


Mamy dość płaski wykres w zakresie długości fali od 550 do 800 nm, gdzie wartości docierają maksymalnie do okolic prawie 80%. Taki poziom nie dziwi. Bez wysokiej klasy powłok dielektrycznych na pryzmatach i z prostymi powłokami jednowarstwowymi na soczewkach, trudno "wyciągnąć" więcej.

Lata 70-te XX wieku przyniosły lekkie zmiany w konstrukcji obudowy oraz wprowadzenie powłok wielowarstwowych T* (rok 1979). Jednocześnie na rynku pojawiła się lornetka w gumowanej obudowie, którą oznaczono jako B/GA T*.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Strona katalogu firmy Zeiss z 1983 prezentująca m.in. modele Dialyt 10x40 B T* i Dialyt 10x40 B/GA T*.


Także kolejna dekada nie przyniosła żadnych zmian w konstrukcji optycznej. Nie można jednak powiedzieć, że nie wprowadzono istotnych usprawnień. W roku 1988 zadebiutowały powłoki fazowe P*. Na poniższym zdjęciu mamy model Dialyta 10x40 dokładnie z tego okresu. Co ciekawe, jest to jeden z pierwszych egzemplarzy, na którego pryzmaty nałożono powłoki fazowe. Nie zmodyfikowano jeszcze wzoru obudowy i na niej nie widać jeszcze znaczka P*, ale znalazł się on już na opakowaniu lornetki.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Carl Zeiss Dialyt 10x40 B T* P* - egzemplarz z roku 1988.


Także dla tego modelu udało nam się zmierzyć transmisję. Jej wykres prezentujemy poniżej.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Transmisja lornetki Zeiss Dialyt 10x40 B T* P*.


Tym razem wynik jest wyższy niż niespełna 80%, które zostały zmierzone dla poprzednika. Transmisja dla okolic długości fali 600 nm sięga prawie 90%. Co ciekawe, odwzorowanie kolorów w nowszym modelu wyda się ciut grosze niż w przypadku lornetki ze starszymi powłokami.

W latach 90-tych XX wieku, gdy na rynek weszła seria Zeiss Design Selection, starsze lornetki zyskały człon ClassiC w nazwie. Stary poczciwy Dialyt 10x40 B zakończył więc swój żywot rynkowy pod sam koniec XX wieku jako model o dość długiej nazwie Carl Zeiss Dialyt 10x40 B/GA T* P* ClassiC.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Strona tytułowa katalogu firmy Zeiss z 1983 roku prezentująca lornetkę Carl Zeiss Dialyt 10x40 B T*.


W międzyczasie, w roku 1996, z okazji 150-lecia firmy Zeiss, wprowadzono na rynek limitowaną edycję mniej niż tysiąca lornetek o nazwie Zeiss Dialyt 10x40 B ClassiC Gold. Jej sugerowana cena detaliczna wynosiła 3395 USD i była wyśrubowana zastosowaniem 18-karatowego złota, którego użyto do wykonania logo firmy Zeiss oraz obręczy na okularach i obiektywach. Lornetka była dodatkowo wykończona brązową skórą, a kupujący dostawał w zestawie specjalny futerał także wykonany z brązowej skóry.

Rok 2000 przynosi bardzo poważne zmiany. Po ponad 30 latach obecności na rynku klasycznego Dialyta, pojawia się jego pełnoprawny, zaprojektowany od nowa następca. Mowa tutaj o modelu Carl Zeiss Victory 10x40 B T*. Zmiany są poważne. W obiektywie zamiast klasycznego klejonego achromatu, mamy aż 4-elementowy superachromat. Pryzmaty także zostają zmienione. Tym razem mamy do czynienia z wydajnymi, bo pracującymi w oparciu o zasadę całkowitego wewnętrznego odbicia, pryzmatami Abbe-Koeniga. Nie zmienia się jednak pole widzenia lornetki - wciąż mamy do czynienia z szerokim polem 6.3 stopnia. Warto nadmienić jeszcze, że model 10x40 pojawia się razem z instrumentem o parametrach 8x40, który ma pole 7.7 stopnia.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Carl Zeiss Victory 10x40 B T* produkowany na samym początku XXI wieku.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Obudowa lornetki Carl Zeiss Victory 10x40 B T* z wniosku patentowego nr US6499594B1 firmy Zeiss z 1999 roku.


Nowa lornetka nie zdobywa jednak takiej popularności jak Dialyt. Pomimo skomplikowanej obudowy obiektywu, użytkownicy skarżą się na zbyt wysoki poziom aberracji chromatycznej i słabą pracę pod ostre światło. Pewne zastrzeżenia pojawiają się także odnośnie obudowy, do której Zeiss wprowadza nawet lekkie modyfikacje.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Ulotka firmy Zeiss z początku XXI wieku reklamująca serię lornetek Victory.


Być może brak spektakularnego sukcesu modelu Victory 10x40 B T* był jedną z podstawowych przyczyn tego, że był on obecny na rynku tylko niespełna cztery lata. Nie jest wykluczone też to, że na przełomie wieków zmieniła się trochę filozofia Zeissa, który dojrzał do modelu sprzedaży opartego o co najmniej dwie linie produktów o wyraźnie różniących się cenach.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetka Carl Zeiss Victory 10x42 FL T* zadebiutowała w lutym 2004 roku.


W lutym 2004 roku światło dzienne ujrzała zupełnie nowa seria lornetek o nazwie Victory T* FL, która obejmowała trzy modele o parametrach 7x42, 8x42 i 10x42. O tym, że mamy do czynienia z instrumentami o klasę wyższymi od poprzednich modeli Victory 8x40 i 10x40 świadczyła cena. Sugerowana cena detaliczna Victory 10x40 B T*, w momencie premiery, sięgała 1200 USD. W późniejszym okresie można było go jednak kupić za 925-950 USD. Model Carl Zeiss Victory 10x42 T* FL trafił do sklepów w sugerowanej cenie aż 1930 USD czyli był praktycznie dwa razy droższy od poprzednika!

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Schemat optyczny lornetki Carl Zeiss Victory 8x42 FL T*.


Co klient otrzymywał w tej kwocie? Obiektyw pozostawał 4-elementowym superachromatem, ale dodatkowo zastosowano w nim specjalne fluorytowe szkło o niskiej dyspersji (FL). Pryzmaty ustawiono w bezstratnym systemie Abbe-Koeniga. Do tego doszedł szerokokątny okular o pięciu elementach. Nie zdecydowano się jednak na powiększenie pola widzenia, przez to nowe Victory 10x42 FL T* miało dokładnie takie samo pole 6.3 stopnia jak dwaj poprzednicy. Obudowę lornetki wykonano z tworzywa sztucznego wzmacnianego włóknem szklanym (60%) oraz aluminium. Była ona wypełniona azotem, wodoodporna na zanurzenie (400 mbar) oraz mogła pracować w zakresie temperatur od -30 do +63 stopni C. Dostępne były dwie wersje kolorystyczne: czarna i zielona.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetki Carl Zeiss Victory FL T* w zielonej wersji kolorystycznej.


Oczywiście na wszystkich granicach powietrze-szkło zastosowano wysokiej klasy powłoki wielowarstwowe T*, a na pryzmatach powłoki fazowe P*. Od 2007 lornetki zyskały jeszcze warstwy hydrofobowe LotuTec, których zadaniem jest ułatwienie czyszczenia zewnętrznych elementów optycznych.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetka Carl Zeiss Victory 10x42 FL T* zadebiutowała w lutym 2004 roku.


Jak sprawdzała się ta technologia dobrze pokazuje wykres transmisji uzyskany dla modelu Victory 8x42 FL T*, który prezentujemy na poniższym rysunku.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42

Widać wyraźnie, że w centrum zakresu widzialnego lornetka dostarcza do oka nawet 93-94% światła - to świetny wynik! Co więcej, nawet dla światła niebieskiego i fioletowego transmisja sięga okolic 85%. Niektóre współczesne lornetki dachowopryzmatyczne mają problemy, aby osiągnąć taki rezultat w maksimum swoich możliwości.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetki Carl Zeiss Victory FL T* w obu wersjach kolorystycznych.


Wspomnieliśmy już wcześniej, że w latach 90-tych XX wieku Zeiss zaczął myśleć o zróżnicowaniu cenowym swoich produktów. Pierwszym sygnałem tej taktyki było wprowadzenie na rynek produkowanej na Węgrzech serii Diafun. Model 8x30 zadebiutował w roku 1997, a dwa lata później pojawił się 10x30. Ich produkcja została zakończona w roku 2002, bo na horyzoncie była już nowa, tania jak na Zeissa i także rodem z Węgier seria o nazwie Conquest. Zaczęło się od modeli 8x30 i 10x30, które pojawiły się w roku 2003 i bezpośrednio zastąpiły nie cieszące się zbytnią renomą Diafuny, oraz trochę większych 12x45 i 15x45.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetka Carl Zeiss Conquest 10x40 T* produkowana w latach 2005-2012.


W marcu 2005 seria Conquest powiększyła się o dwie kolejne lornetki o parametrach 8x40 i 10x40. W przeciwieństwie do modeli 30 i 45 mm, w których zastosowano pryzmaty Schmidta-Pechana, lornetki o obiektywach 40 mm miały lepsze pryzmaty Abbe-Koeniga. Pomimo tego Conquesty kosztowały około połowy ceny odpowiadających im modeli Victory FL. Wiązało się to jednak z większą wagą, prostszą konstrukcją optyczną (klasyczny achromat w obiektywie), mniejszym polem widzenia (przykładowo Conquest 10x40 miał pole 6.0 stopnia, czyli 0.3 stopnia mniejsze od Victory FL) i trochę mniej odporną obudową (zakres temperatur -20 do +55 stopni C). Różniło się też miejsce produkcji - Victory FL były produkowane w Niemczech, a Conquesty na Węgrzech.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetka Carl Zeiss Conquest 10x40 T* produkowana w latach 2005-2012.


Produkcja modelu Carl Zeiss Conquest 10x40 T* zakończyła się w okolicach lat 2011-2012. Rok później z rynku zaczął znikać ciut starszy i droższy brat czyli model Victory 10x42 FL T*. Jego ostatnie sztuki wciąż można było kupić z pierwszej ręki w roku 2014. Obecnie nie ma go już na półkach sklepowych. Obie lornetki zrobiły miejsce na aż cztery nowe modele Zeissa o parametrach 10x42, które stanowią obecny trzon oferty firmy. Mowa oczywiście o modelach Zeiss Victory SF, Zeiss Victory HT, Zeiss Conquest HD i Zeiss Terra ED. To już jednak materiał na zupełnie inną opowieść.

Lornetki Zeiss 10x40 - od historii do współczesności cz. I - Historyczne modele 10x40 i 10x42
Lornetki Carl Zeiss Conquest 10x40 T* i Carl Zeiss Victory 10x42 FL T*.


Artykuł przygotowany przy współpracy z firmą MK Szuster

Za pomoc w zbieraniu materiałów autor dziękuje Brinowi Bestowi i Holgerowi Merlitzowi.



Poprzedni rozdział