Obiektywy Olympus w praktyce cz. 3
1. Fotografowanie ludzi
 |
Z różnymi systemami związane są różnego rodzaju mity i przekonania, które niewiele mają wspólnego z rzeczywistością, a często wynikają z nieznajomości podstawowych praw fizyki czy optyki. Jednymi z chyba najpopularniejszych są magia i niesamowita plastyka zdjęć z pełnej klatki oraz niemożność uzyskania małej głębi ostrości w systemach opartych o matrycę 4/3 lub Mikro 4/3. W tym ostatnim przypadku niejednokrotnie spotykałem się ze sformułowaniem, że mamy tam do czynienia z głębią rodem z aparatu kompaktowego, przez co taki sprzęt nie nadaje się do ujęć portretowych.
Spróbujmy więc sprawdzić, jak to wygląda w praktyce. Firma Olympus ma w swojej ofercie, nie waham się tego napisać, jeden z najbardziej udanych obiektywów na rynku. Chodzi o model
M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8. Ten obiektyw to spełnienie marzeń każdego posiadacza bezlusterkowca. Jest mały, poręczny, dobrze wykonany, świetny optycznie, ma rozsądne parametry i nie jest drogi, co powoduje, że charakteryzuje się rewelacyjnym stosunkiem jakości do ceny.
Podpiąłem więc ten instrument do redakcyjnego Olympusa E-PL1, ustawiłem przysłonę na f/1.8 i wykonałem zdjęcie portretowe mojej córce. Efekt można zobaczyć poniżej.
 Zdjęcie w świetle zastanym w mieszkaniu wykonane zestawem Olympus PEN E-PL1 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45 mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/400 s; czułość: ISO 100 |
Nie jest to może portret najwyższych lotów artystycznych, ale nie o to tutaj chodzi. Chodzi właśnie o głębię ostrości, której dokładny rozkład poznamy, gdy obejrzymy poszczególne fragmenty zdjęcia w większym powiększeniu. Rzućmy na nie okiem.
 |
Widać wyraźnie, że ostrość była ustawiana na oczy – one są idealnie ostre. Gdy jednak spojrzymy na nos, zobaczymy że minimalnie wystaje on poza głębię ostrości oferowaną przez obiektyw. Efekt nie jest duży, ale jest i aby zdjęcie było przyjemniejsze w odbiorze, w zasadzie, wypadałoby przymknąć przysłonę do f/2.0–2.2. Problem narasta, gdy obejrzymy sobie powiększenie ucha. Widać wyraźnie, że znajduje się ono poza głębią ostrości. Chcąc więc wykonać portret, który daje nam ostrą całą twarz fotografowanej osoby, a jednocześnie wciąż ładnie odcina ją nam od tła, wcale nie musimy fotografować na przysłonach f/1.4–1.8, ale bardziej w przedziale otworów względnych f/2.0–2.8. Gdy przyjdzie nam wykonywać zdjęcia w studio, gdzie mamy kilka dużych lamp błyskowych, może okazać się, że przysłonę będziemy musieli przymknąć jeszcze mocniej, bo lampy, nawet ustawione na minimum, dają za dużo światła.
Nie waham się tutaj napisać, że papierowa głębia ostrości jest często przereklamowana i wykorzystywana nadmiernie, w wielu przypadkach niepotrzebnie. Oczywiście są zastosowania, gdzie jest ona potrzebna i wskazana – ot choćby wycinanie całych sylwetek kilku ludzi z tła. Tutaj kombinacji światła na poziomie f/1.4 i ogniskowej w okolicach 35 mm na pełnej klatce trudno będzie znaleźć konkurenta pośród systemów z mniejszymi matrycami.
Z drugiej strony, nie trzeba daleko szukać przykładów, gdzie umiejętne wykorzystanie parametrów sprzętu i zastanego tła może spowodować ciekawy efekt. Spójrzmy na kolejne zdjęcie.
Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL1 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45 mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/2.8; czas ekspozycji: 1/2000 s; czułość: ISO 100 |
Mamy tutaj całą postać ładnie wyciętą z tła, a jednocześnie parametry wcale nie były nastawione na ekstremalnie płytką głębię ostrości. Znów użyto Olympusa E-PL1 z obiektywem M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8, tylko że tym razem przymknięto go do przysłony f/2.8.
Poniżej jeszcze jedno ujęcie pokazujące, że Olympus 1.8/45 nie ma problemów z ładnym wycinaniem sylwetek z tła. Tym razem zdjęcie wykonano na przysłonie f/2.0.
Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL1 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45 mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/2.0; czas ekspozycji: 1/2000 s; czułość: ISO 100 |
Malkontenci mogą napisać, że fotografując małe dziecko zawsze podchodzimy bliżej, przez co głębia ostrości jest mniejsza i działa na korzyść mniejszych matryc. Poniższe dwa ujęcia pokazują, że używając Olympusa 1.8/45 daje się bez problemów uzyskać ładne rozmycie tła także przy fotografowaniu osób dorosłych.
 Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/250 s; czułość: ISO 800 |
 Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/250 s; czułość: ISO 800 |
Wszystkie zaprezentowane powyżej zdjęcia zostały wykonane w świetle zastanym. Gdy fotografujemy z dodatkowym światłem, na przykład błyskowym, które mamy do dyspozycji w studio, przeważnie przestajemy ustawiać przysłonę w okolicach maksymalnego otworu względnego i przymykamy ją, często dość mocno. Nie świadczy to o tym, że zdjęcia ludzi zaczynają wtedy wyglądać źle. Wręcz przeciwnie – wszystko zależy od fotografującego, modelki/modela, tła i umiejętnego połączenia tego w jedną całość. Proszę rzucić okiem na poniższe ujęcia.
 Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200 |
 Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200 |
 Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200. Konwersja na zdjęcie czarno-białe |
 Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200. Filtr cyfrowy: Diorama |
 Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi i oświetleniem tła, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200 |
 Zdjęcie z trzema lampami błyskowymi, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200 |
Na wszystkich zaprezentowanych powyżej przykładach użyto przysłony f/8.0 – obiektyw był więc domknięty bardzo mocno i pracował już w limicie dyfrakcyjnym. Nie przeszkodziło to w uzyskaniu udanych i miłych dla oka ujęć.
Jeśli jednak dla kogoś ogniskowa 45 mm (czyli odpowiednik 90 mm na pełnej klatce) jest za krótka i chce się skupić albo na jeszcze mniejszej głębi ostrości lub na ciaśniejszych portretach, w systemie Mikro 4/3 jest do dyspozycji kolejny świetny optycznie i mechanicznie obiektyw czyli Olympus M.Zuiko Digital 75 mm f/1.8 ED. Dwa portretowe ujęcia nim wykonane prezentujemy poniżej.
Zdjęcie w świetle zastanym w mieszkaniu wykonane zestawem Olympus PEN E-PL1 oraz M.ZUIKO DIGITAL 75 mm f/1.8 ED przy następujących parametrach: przysłona f/2.0; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200 |
 Zdjęcie w świetle zastanym w mieszkaniu wykonane zestawem Olympus PEN E-PL1 oraz M.ZUIKO DIGITAL 75 mm f/1.8 ED przy następujących parametrach: przysłona f/1.8; czas ekspozycji: 1/200 s; czułość: ISO 200 |
Przejdźmy teraz ze skrajności w skrajność i sprawdźmy, czy udane ujęcia ludzi daje się wykonywać kolejnym świetnym stałoogniskowym obiektywem Olympusa – tym razem mowa o szerokokątnym modelu Olympus M.Zuiko Digital 12 mm f/2.0 ED. Wydawałoby się, że bardzo krótka ogniskowa i brak światła f/1.4 predysponują ten obiektyw do ujęć głównie krajobrazowych czy też architektonicznych. Tak naprawdę jednak, nie powinniśmy sztywno szufladkować używanego przez nas sprzętu. Szufladkując sprzęt, szufladkujemy też nasz umysł i pozbawiamy się możliwości wykonania ujęć ciekawych i nietypowych. Nie bójmy się więc eksperymentować i używać obiektywów czasami wbrew ich klasycznym zastosowaniom.
 Zdjęcie w świetle zastanym wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 12 mm f/2.0 przy następujących parametrach: przysłona f/2.0; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 800. Filtr cyfrowy: Ziarnisty film II |
Seria stałoogniskowych obiektywów Olympusa o parametrach 2/12, 1.8/45 i 1.8/75 jest niewątpliwie bardzo udana i warta polecenia każdemu posiadaczowi bezlusterkowca z matrycą Mikro 4/3. Zakup całego kompletu tych obiektywów to jednak poważny wydatek, na który nie każdego przecież stać. Czy to oznacza, że posiadacz „kitowego” obiektywu o parametrach 14–42 mm nie ma w ogóle myśleć o udanych fotografiach rodziny, znajomych i że powinien zapomnieć o fotografowaniu modelki w studio? Nic bardziej mylnego. Aparat i obiektyw to tylko narzędzia – oczywiście im lepsze, tym lepiej, bo mamy większe możliwości – ale kluczem do sukcesu jest operator tych narzędzi, czyli my. Trzeba myśleć, kombinować, nie zniechęcać się i starać się odejść od sztampowych zastosowań. Wtedy nawet tanim obiektywem „kitowym” zrobimy ciekawe zdjęcia, które bez odrobiny wstydu będziemy mogli pokazać znajomym i to nawet tym, którzy mają pojęcie o fotografii.
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 400, ogniskowa: 41 mm |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/60 s; czułość: ISO 400, ogniskowa: 42 mm |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 42 mm |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42 mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 34 mm. Konwersja na zdjęcie czarno-białe |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i kloszem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 42 mm |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 35 mm |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 35 mm. Konwersja zdjęcia na czarno-białe |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 45mm f/1.8 przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200. Filtr cyfrowy: Fotografia otworkowa |
 Zdjęcie z jedną lampą błyskową i softboksem, wykonane zestawem Olympus PEN E-PL3 oraz M.ZUIKO DIGITAL 14–42mm f/3.5–5.6 II R przy następujących parametrach: przysłona f/8; czas ekspozycji: 1/160 s; czułość: ISO 200, ogniskowa: 33 mm |
Cóż można napisać w podsumowaniu? Nie szukajmy usprawiedliwień, że nasz sprzęt jest za słaby. Nie dajmy sobie wmówić internetowym mądralom, że pewne instrumenty się do czegoś nie nadają. Spróbujmy umiejętnie wykorzystać to co mamy, nawet jeśli to jest jeden z najtańszych na rynku bezlusterkowców wyposażony tylko i wyłącznie w „kitowy” obiektyw. Za dowód prawdziwości powyższych słów niech świadczy zdjęcie portretowe wykonane obiektywem makro czyli modelem Olympus M.Zuiko Digital 60 mm f/2.8 ED Macro.
 Zdjęcie w świetle zastanym w mieszkaniu wykonane zestawem Olympus PEN E-PL1 oraz M.ZUIKO DIGITAL 60 mm f/2.8 Macro przy następujących parametrach: przysłona f/2.8; czas ekspozycji: 1/320 s; czułość: ISO 200 |
Artykuł został przygotowany przy współpracy z Olympus Polska.
Sponsorem artykułu jest firma Olympus Polska.
Optyczne.pl jest serwisem utrzymującym się dzięki wyświetlaniu reklam. Przychody z reklam pozwalają nam na pokrycie kosztów związanych z utrzymaniem serwerów, opłaceniem osób pracujących w redakcji, a także na zakup sprzętu komputerowego i wyposażenie studio, w którym prowadzimy testy.