W pierwszej części poznaliśmy bardzo ciekawe losy korporacji Matsushita (aktualnie Panasonic) i jej stopniowe dochodzenie do obecnej potęgi. Zakończyliśmy wtedy na krótkim wprowadzeniu do zaistnienia marki Lumix – produktu będącego połączeniem sił i doświadczeń Panasonika oraz firmy Leica. Dla przypomnienia – słowo Lumix to sklejenie słów „luminance” (ang. oświecenie/jasność) oraz „mix” (ang. mieszanka/złączenie) mające odzwierciedlać ów związek dwóch firm w celu zaoferowania doskonałego produktu. W dzisiejszej części przyjrzymy się dokładnie produktom marki Lumix, ich historii oraz możliwościom.

Zarys historii

Zanim przejdziemy do dokładnego omówienia kilku wybranych modeli, warto spojrzeć na markę Lumix z szerszej perspektywy. W przeciągu 10 lat jej istnienia wprowadzono na rynek około 100 modeli aparatów, podzielonych na szereg serii, odzwierciedlających ich stopień zaawansowania, przeznaczenie i typ aparatu. Warto na historię tej marki spojrzeć właśnie z perspektywy rozwoju poszczególnych serii. Na poniższym schemacie zilustrowaliśmy ją ukazując ewolucję poszczególnych kategorii, ich wzajemne zależności oraz liczność – im więcej modeli aparatów zawiera dana seria, tym jest ona na schemacie reprezentowana większą linią. Dodatkowo uporządkowanie jest z grubsza takie, że im aparat mniej zaawansowany, tym znajduje się wyżej.

Historia serii marki Lumix

----- R E K L A M A -----

PROMOCJA SONY - RABAT DO 500zł!

Sony 70-200/4 FE G OSS

6449 zł 5949 zł

Sony 50/1.4 FE GM

8178 zł 7678 zł

Sony 16-55/2.8 E G

5488 zł 4988 zł

Sony 55/1.8 FE

4388 zł 3888 zł

Gdy spojrzymy na ów schemat, od razu nasuwa nam się kilka wniosków. Przede wszystkim, widać dynamiczny i nieustanny rozwój marki. Liczba serii rośnie i choć niektóre z nich zostały zamknięte, ostatecznie wybór jest coraz bardziej różnorodny. M.in. niecałe trzy lata temu pojawiły się nowe serie FP i FT, które nie mają oficjalnych poprzedników. Widać również, że przez lata w marce Lumix ilościowo dominowały różnorakie kompakty amatorskie, wspierane dwoma seriami dla bardziej wymagających fotoamatorów. Trend ten utrzymuje się zresztą do dziś i jest klasyczny wśród wielu producentów aparatów, odpowiadając potrzebom konsumentów. Przygoda marki Lumix z lustrzankami była krótka, ale stała się zapewne cennym doświadczeniem przy wchodzeniu na segment bezlusterkowców systemu Mikro Cztery Trzecie.

W trakcie wieloletniego rozwoju marki, Panasonic nie był jedynie wtórnym producentem podpatrującym rozwiązania innych. Ma na swoim koncie kilka premier, które były nowością na skalę światową. Przykłady takich premier również zaznaczyliśmy na diagramie. I tak po kolei:

• FX5 – pierwszy stylowy, mały kompakt wyposażony w stabilizację optyczną.
• FX01 – pierwszy szerokokątny obiektyw w małym kompakcie. Zaoferowany wtedy obiektyw z zakresem ogniskowych o ekwiwalencie 28–102 mm był jaskółką wśród dominujących wtedy kompaktów o ogniskowych zaczynających się od 35 mm.
• TZ1 – najmniejszy aparat z 10-krotnym zoomem optycznym i stabilizacją.
• FX33 – zastosowanie w pełni automatycznego trybu Intelligent Auto.
• G1 – pierwszy aparat realizujący specyfikację systemu Mikro Cztery Trzecie.

Zaznajomiwszy się z ogólnym spojrzeniem na ofertę Panasonika, przyjrzyjmy się bliżej jego propozycjom. Osobom, które już teraz chcą przejrzeć wszystkie modele uszeregowane chronologicznie w sposób podobny jak powyżej, zachęcamy do odwiedzenia rocznicowej strony Panasonika.

Początki – pierwsze modele

Marki Lumix nie sposób nie opisać bez zapoznania się z pierwszymi modelami, jakie ujrzały światło dzienne. We wrześniu 2001 roku ogłoszono premiery modeli Panasonic Lumix DMC-F7 oraz Lumix DMC-LC5.

Panasonic Lumix DMC-F7

Pierwszy z nich, Lumix DMC-F7 jest protoplastą wszystkich małych, amatorskich aparatów kompaktowych Lumix. Wyposażono go w 2MPix matrycę CCD o rozmiarze 1/2.7 cala, 1.5-calowy ekran oraz obiektyw LEICA DC VARIO-ELMARIT o ekwiwalencie ogniskowych 35–70 mm i światłosile f/2.8–4.0.

Panasonic Lumix DMC-LC5

Aparat LC5 reprezentował natomiast kategorię kompaktów dla zaawansowanych amatorów. Wyposażono go w 4MPix matrycę CCD o rozmiarze 1/1.76 cala, 2.5-calowy ekran, wizjer optyczny oraz obiektyw LEICA DC VARIO-SUMMICRON 7–21mm f/2–2.5 ASPH o ekwiwalencie ogniskowych 33–100 mm. Posiadał w pełni manualne tryby pracy, przyciski do blokowania autofokusa i ekspozycji oraz górny wyświetlacz. Warto zauważyć, że ten ostatni element jest dziś domeną właściwie jedynie pół- i profesjonalnych lustrzanek. Warto również podkreślić, że ostrość można było ustawiać ręcznie za pomocą pierścienia przy obiektywie. Aparat stylistycznie wyraźnie nawiązywał do modeli analogowych na film 35 mm.

Panasonic Lumix DMC-LC5 – osłona LCD

Co ciekawe, w zestawie znajdowała się również osłona LCD przydatna przy fotografowaniu w mocnym słońcu, przykręcana do gwintu statywowego.

Idei kompaktu o dobrych parametrach, z jasnym obiektywem i pełną kontrolą nad parametrami nietrudno się doszukać w linii, która bezpośrednio wywodzi się z tego protoplasty – popularnej serii Panasonic Lumix LX. W międzyczasie pojawił się jednak następca omawianego modelu – Lumix DMC-LC1.

Od tych dwóch modeli wszystko się zaczęło. Nastąpił rozkwit, który widać na zaprezentowanym wcześniej schemacie. Przyjrzyjmy się pokrótce poszczególnym kategoriom aparatów, które mają swoje miejsce w marce Lumix.

Podstawowe kompakty

Historia bogatej serii Lumix FX

Następcą modelu Lumix F7 był zaprezentowany rok później model F1, w którym zwiększono rozdzielczość matrycy do 3.2 MPix oraz zwiększono zakres ogniskowych do ekwiwalentu 35–105 mm przy świetle f/2.8–4.9. W 2003 roku wprowadzono zaś pierwsze aparaty najliczniejszej grupy amatorskich kompaktów – Lumix FX5 oraz FX1. Były one konsekwentną ewolucją swoich poprzedników – odziedziczyły po nich ten sam obiektyw 35–105 mm, zwiększono natomiast rozdzielczość matrycy do odpowiednio 4 i 3.2MPix i zwiększono trochę zakres ISO. Co ważne, obiektywy tych aparatów wyposażone były w pełnoprawną stabilizację optyczną o funkcjonującej do dziś nazwie MEGA O.I.S. co było nowością na rynku fotograficznym. Kontynuatorami FX5/1 były modele (chronologicznie) FX2 i FX7, FX8 oraz FX9.

Kolejne lata to dalszy rozwój serii FX i powiększanie jej oferty. W latach 2006/2007 linię FX rozdzielono na trzy podkategorie: jednocyfrowe (np. FX3), dwucyfrowe (np. FX01, FX50) oraz trzycyfrowe (począwszy od FX100).

Panasonic Lumix DMC-FX01

Przetestowany przez nas model FX01 był już wcześniej wymieniany, ponieważ był pierwszym tak małym kompaktem z ekwiwalentem ogniskowej zaczynającym się od 28 mm. Wyposażono go w stabilizowany obiektyw LEICA DC VARIO-ELMARIT o ogniskowych 28–102 mm i świetle f/2.8–5.6, zawierający soczewki EA (asferyczne o niskiej dyspersji).

Panasonic Lumix DMC-FX77

Poprzez liczne kolejne modele seria dwucyfrowa zapoczątkowana przez FX01 jest kontynuowana do dziś, a najnowszym jej reprezentantem jest Lumix FX77. Wyposażono go w 12 MPix matrycę o rozmiarze 1/2.33 cala, 3.5-calowy ekran dotykowy oraz obiektyw LEICA DC VARIO-SUMMARIT o odpowiedniku ogniskowych 24–120 mm i świetle f/2.5–5.9.

Jednocyfrowa seria FX zmieniła w 2008 roku nazwę i została oznaczona jako seria FS (od 2010 na rynku amerykańskim określana jako FH z trochę inną numeracją), określana jako kategoria „stylowych zoomów”. Przy czym nowa seria FS również została podzielona na podkategorię dwucyfrową (bardziej zaawansowaną) oraz jednocyfrową (prostszą). Pierwszymi reprezentantami obu linii były modele FS20 oraz FS5 i FS3. Oferowały czterokrotny zoom optyczny (zakres 30–120 mm przy świetle f/3.3–5.8), różniły się głównie rozmiarem ekranu LCD.

Panasonic Lumix DMC-FS37

Dwucyfrowa seria FS istnieje do dziś, najnowszymi jej modelami są zaprezentowane na początku tego roku modele FS37 i FS35. Ten pierwszy oferuje rozdzielczość 16 Mpix matrycy CCD 1/2.33 cala, obiektyw Leica DC Vario-Elmar o zakresie 28–224 mm (ekwiwalent dla pełnej klatki) i światłosile f/3.3–5.9.

Panasonic Lumix DMC-S1

Jednocyfrowa seria FS przeszła kilka ewolucji i ostatecznie za aktualnego jej spadkobiercę Panasonic uznaje zaprezentowane niedawno aparaty Lumix S3 oraz S1. Tworzą one nową kategorię amatorskich kompaktów prostych w obsłudze, ale charakteryzujących się stylowym wyglądem.

Panasonic Lumix DMC-FX100

Trzycyfrową serię – reprezentującą najbardziej rozbudowane aparaty w serii FX – zapoczątkował model FX100, ze zwiększoną do 1/1.72 cala matrycą o rozdzielczości 12 Mpix i obiektywem LEICA DC VARIO ELMARIT o ogniskowych 28–100 mm (ekwiwalent dla pełnej klatki) i świetle f/2.8–5.6. Jego następcą był zaprezentowany dwa lata później FX150, w którym zastosowano matrycę 14 Mpix. Oba modele były w czasie swoich premier propozycjami o największej rozdzielczości matrycy w swojej klasie. Warto również wspomnieć o modelu Lumix FX500 – pierwszym aparacie Panasonika oferującym ekran dotykowy i jednocześnie pierwszym na świecie aparacie oferującym ustawianie ostrości za pomocą dotyku w wybrane miejsce kadru. Równie ciekawie prezentuje się Lumix FX700, którego premiera odbyła się w połowie 2010 roku. Model ten rozpoczął nową serię kompaktów Panasonic wyposażonych w matrycę MOS, przy jednoczesnym zachowaniu cech serii zaawansowanych kompaktów, reprezentowanych przez modele FX500/550.

W ramach marki Lumix istniała również gałąź prostych, budżetowych kompaktów serii LS i LZ, wywodząca się z modeli LC20/40/50/70/80, do których dodano optyczną stabilizację obrazu. Ostatni aparat linii LS/LZ pojawił się w 2009 roku i tę kategorię aparatów przejęły wspomniane powyżej serie FS oraz S.

W ofercie klasycznych kompaktów marki Lumix istnieją jeszcze trzy wyspecjalizowane, bardzo ciekawe serie. Pierwsza z nich to linia TZ i choć w przypadku innych nazw ich pochodzenie nie jest do końca jasne, tutaj niewątpliwie tłumaczyć je można sobie od angielskiego Travel Zoom (czyli kompakt „podróżniczy” o dużym zakresie ogniskowych).

Panasonic Lumix DMC-TZ1

Pierwszym modelem w serii był Lumix TZ1, pierwszy na świecie mały kompakt z tak dużym zakresem ogniskowych (35–350 mm) i stabilizacją optyczną. Linia ta jest wciąż z powodzeniem kontynuowana i cieszy się sporą popularnością. Najnowszymi reprezentantami są modele TZ20 i TZ18, których premiera odbyła się na początku 2011 roku. Model TZ20 również wyposażono w nową matrycę typu MOS, oba aparaty oferują optyczny zoom 16x (zakres ogniskowych 24–384 mm) przy świetle f/3.3–5.9 oraz 14 Mpix matrycę o klasycznym już obecnie rozmiarze 1/2.33 cala.

Panasonic Lumix DMC-FP8

Seria FP zaprezentowana w roku 2009 to stylowe i funkcjonalne kompakty o płaskiej konstrukcji, z optyką w całości schowaną w obudowie. Pierwszy był model DMC-FP8 – wyposażony w 12,1-megapikselową matrycę, 28-milimetrowy obiektyw Leica DC z 4,6-krotnym zoomem optycznym (odpowiednik zakresu ogniskowych w aparatach na film 35 mm: 28–128 mm) i świetle f/3.3 – 5.9. Aktualnie w sprzedaży znajdują się modele FP7 oraz FP5.

Panasonic Lumix DMC-FT1

Seria FT to natomiast aparaty do zadań specjalnych – wstrząsoodporne, wodoszczelne i odporne na kurz. Pierwszym zaprezentowanym modelem był FT1, obecnie zaś w ofercie znajduje się jego trzecia generacja – model FT3. Wszystkie wyposażone są w obiektyw o zakresie ogniskowych 28–128 mm (dla klatki 35 mm) i świetle f/3.3–5.9. Poprawiały się natomiast przede wszystkim takie parametry jak wodoodporność – FT1 wytrzymywał do 3 metrów przez godzinę, najnowsza wersja wytrzymuje 12 metrów.

Na tym można zakończyć zgrubne omówienie różnych produktów, jakie Panasonic oferuje w segmencie amatorskich kompaktów. Warto jeszcze raz podkreślić to, co może umknąć w gąszczu podawanych dla poszczególnych modeli parametrów. Począwszy od modelu FX01 większość oferowanych modeli posiadała szerokokątne, jasne i stabilizowane obiektywy, co wyróżniało tę ofertę na tle aparatów z tego samego segmentu.

Rozbudowane kompakty

Jeżeli przyjrzymy się schematowi zaprezentowanemu na początku artykułu, zauważymy grupę zaznaczoną jako „większe kompakty”. Są to klasyczne aparaty hybrydowe, kształtem i ergonomią nawiązujące do lustrzanek, ale pozbawione wymiennej optyki i wizjera optycznego.

Panasonic rozpoczął serię tego typu aparatów niezwykłym modelem FZ1 już rok po premierze marki Lumix.

Panasonic Lumix DMC-FZ1

Posiadał on matrycę o rozmiarze 1/3.2 cala o rozdzielczości 2 Mpix, stabilizowany obiektyw Leica DC-Vario-Elmarit o ekwiwalencie ogniskowych 35–420 mm oraz świetle f/2.8 dla całego zakresu ogniskowych! Możliwe to było dzięki małemu rozmiarowi matrycy. Choć aparat nie był wyposażony w tryby manualne, taki dobór parametrów plasował go nie tylko jako uniwersalny produkt dla amatorów ale również świadomych klientów potrzebujących aparatu np. do fotografii przyrodniczej. Niedogodność tę zreszta usunięto w kolejnym modelu – Lumix FZ2 – praktycznie identycznym, z dodanymi trybami priorytetu przysłony i migawki.

Stałe światło f/2.8 dla całego zakresu ogniskowych zaczęto powoli wycofywać wraz ze wzrostem rozmiaru matrycy. Zaprezentowane na początku 2005 roku modele FZ4 i FZ5 posiadały już matrycę 1/2.5 cala i zakres ogniskowych od 35 do 420 mm (dla FZ4) ale ze światłem f/2.8–3.3. Zwiększano oczywiście sukcesywnie rozdzielczość matrycy, która wynosiła już wtedy 4–5 Mpix. Takie parametry obiektywu utrzymywały się w kolejnych modelach linii FZ do roku 2007, w którym zaprezentowano następcę – FZ18. Zmiana numeracji wynikała z zastosowania obiektywu LEICA DC VARIO-ELMARIT o 18-krotnym zoomie optycznym (ekwiwalent ogniskowych 28–504 mm) i świetle f/2.8–4.2.

Panasonic Lumix DMC-FZ45

Kolejne modele FZ28, FZ38 zwiększały nieco zakres ogniskowych i rozdzielczość matrycy, aktualnym produktem z tej serii jest FZ45 – z matrycą 14 Mpix, aż 24-krotnym zoomem optycznym (ogniskowe o ekwiwalencie 25–600 mm) i światłem f/2.8–5.2.

Panasonic Lumix DMC-FZ10

W serii FZ istniała linia aparatów, która nie jest już kontynuowana. Powstała ona równolegle z pojawieniem się FZ2, kiedy to pokazano model FZ10. Różnica polegała na zastosowaniu tego samego zakresu 12x zoomu i stałego światła f/2.8, ale przy jednoczesnym zwiększeniu rozmiaru matrycy do 1/2.5 cala. Zwiększyło to oczywiście nieco rozmiary optyki i całego aparatu. Punktem zwrotnym tej linii było zaprezentowanie modelu FZ30 – wciąż o tym samym zakresie ogniskowych ale o matrycy zwiększonej do 1/1.8 cala, zmiennej już jasności f/2.8–3.7 oraz wygodnym ergonomicznym dodatku – pierścieniu do zmiany ogniskowej. Ostatnim aparatem tej linii był zaprezentowany w 2006 roku model FZ50, w którym przede wszystkim zwiększono rozdzielczość matrycy.

Panasonic Lumix DMC-LX1

Wśród zaawansowanych kompaktów istnieje również popularna linia LX, wywodząca się wprost z idei pierwszego aparatu LC5 – czyli zaawansowanego kompaktu z wygodną obsługą i trybami manualnymi. Rozwój tej serii nie jest tak skomplikowany jak innych. W 2005 roku zaprezentowanego model LX1 i od tego czasu co rok/dwa pojawia się jego następca. Wszystkie charekteryzują się matrycą rozmiaru około 1/1.64 cala i jasnym obiektywem. Polecamy obejrzeć wygodne porównanie aparatów tej serii.

Duzi bracia

Panasonic Lumix DMC-L1

26 lutego 2006 roku, koncern Matsushita zaprezentował swoją pierwszą cyfrową lustrzankę – Lumix L1 – zgodną ze standardem Cztery Trzecie. Sprzedawano ją z wysoko ocenianym, acz drogim obiektywem kitowym LEICA D VARIO-ELMARIT 14–50mm/F2.8–3.5. Zastosowano w nim matrycę typu MOS, stosowaną do dziś w bezlusterkowcach tej marki i powoli wprowadzaną do jej kompaktów. Była to również druga w kolejności lustrzanka na świecie oferująca podgląd LiveView. Niestety, dopiero raczkujący system 4/3 oraz dość duży koszt owego zestawu nie przyczynił się do dużej popularności L1. Rok później wprowadzono bardziej konsumencki model L10, również zgodny ze standardem Cztery Trzecie, o ergonomii dużo bardziej zbliżonej do obecnych lustrzanek. Posiadał również odchylany ekran LCD (jako trzeci na rynku po lustrzankach Olympusa). Sprzedawano go w zestawie z nowym obiektywem Leica D Vario-Elmar 14–50 mm f/3.8–5.6.

Panasonic Lumix DMC-G1

Lustrzanka L10 była jednak ostatnią zaoferowaną przez Panasonika, który jako pierwszy zdecydował się wkroczyć na rynek bezlusterkowców. Jego wprowadzony w połowie 2008 roku Panasonic Lumix DMC-G1 był pierwszym aparatem tego typu i pierwszym realizującym specyfikację systemu Mikro Cztery Trzecie. Widać wyraźnie, że Panasonic jest zadowolony z tej decyzji bowiem seria G stopniowo się rozwija. Rozdzielono ją na serię GF – bezlusterkowców „kompaktopodobnych”, tzn. pozbawioną wizjera elektronicznego, gabarytowo zbliżonych do kompaktów. Druga seria to wciąż rozwijana linia G – bezlusterkowce „lustrzankopodobne”, o zbliżonej do nich ergonomii i budowie, wyposażone w wizjer elektroniczny.

Panasonic Lumix DMC-GH1

Istnieje również seria GH – również o ergonomii lustrzanek, ale bardziej skierowana ku nagrywaniu filmów. Aparat GH1, pierwszy bezlusterkowiec nagrywający w rozdzielczości Full HD, wyposażono w stereofoniczny mikrofon. Z boku jego obudowy pojawiło się nowe złącze pozwalające na podłączenie zewnętrznego mikrofonu.

Venus Engine

Nie sposób omawiać marki Lumix bez wspomnienia tych dwóch słów. Venus Engine to nazwa stosowanego od początku marki procesora obrazu, odpowiadającego za sczytanie, przetworzenie i zapisanie danych matrycy. Począwszy od wersji I, Venus przeszła sześć generacji. Obecnie stosowana jest Venus VI oraz Venus HD II, różniąca się możliwością użycia kodeka AVCHD Lite. Jeżeli ktoś chciałby prześledzić stosowanie poszczególnych generacji w poszczególnych modelach, zapraszamy do tabeli Model History dostępnej na Wikipedii.

Leica

Współpraca firm Leica oraz Panasonic nie sprowadza się jedynie do tego, że Leica dostarcza optykę, a Panasonic projektuje aparaty. Leica również tworzy własne modele w oparciu o projekty Panasonika. Nie oferuje jednak tak dużego ich wyboru, bowiem na potrzeby Leiki przeprojektowano tylko kilkanaście modeli Lumix.

Pierwszymi aparatami Leiki powstałymi przy współpracy z Panasonikem była seria Digilux. By być ścisłym, jest to jedynie pół prawdy, bowiem pierwsze aparaty tej marki powstawały m.in. przy współpracy z firmą Fujifilm. Pierwszym „lumiksowym” aparatem była Leica Digilux 1, która była odpowiednikiem pierwszego modelu – Lumix LC5.

Leica Digilux 1

Kolejne aparaty to Leica Digilux 2, odpowiednik Lumix LC1, oraz Leica Digilux 3 – odpowiednik Lumix L1. Wraz z zakończeniem rozwoju linii L/LC, zakończyła się również linia Leica Digilux. Różnice sprowadzały się głównie do wyglądu, a nie ergonomii. Optyka i elektronika były identyczne, dlatego efekt obrazu w postaci pliku RAW był identyczny. Aparaty obu producentów różniły się jednak (co obowiązuje zresztą do dziś) oprogramowaniem, które generuje pliki JPEG. Różnice są na tyle subtelne, że mogą być niedostrzegalne i dotyczą kwestii gustu – np. nasycenia kolorów.

Od czasu porzucenia linii Digilux Leica prowadzi trzy linie aparatów opartych na modelach Lumix. Leica C-Lux to aparaty oparte na dwucyfrowej serii FX w następujący sposób:

• Leica C-Lux 1 – aparat Lumix DMC-FX01,
• Leica C-Lux 2 – aparat Lumix DMC-FX30,
• Leica C-Lux 3 – aparat Lumix DMC-FX37.

Seria Leica V-Lux to aparaty hybrydowe, oparte na modelach Lumix w następujący sposób:

• Leica V-Lux – aparat Lumix DMC-FZ50,
• Leica V-Lux 2 – aparat Lumix DMC-FZ100.

Aparaty D-Lux odpowiadają natomiast zaawansowanym kompaktom z serii LX, choć nie bez wyjątku – pierwszy model oparty był na prostszym Lumix F1:

• Leica D-Lux – aparat Lumix F1,
• Leica D-Lux 2 – aparat Lumix LX-1,
• Leica D-Lux 3 – aparat Lumix LX-2,
• Leica D-Lux 4 – aparat Lumix LX-3,
• Leica D-Lux 5 – aparat Lumix LX-5.

Podsumowanie

Historia marki Lumix jest niemal tak samo bogata, jak historia koncernu założonego przez Konosuke Matsushita. Pojawiło się w nim już około sto modeli aparatów, systematycznie podzielonych na różne kategorie i serie. Mamy nadzieję, że powyższy opis pozwoli zorientować się w ofercie firmy Panasonic oraz przyjmować premiery kolejnych modeli aparatów ze zrozumieniem szerszego kontekstu tej marki. A za dziesięć lat, z okazji 20-lecia marki Lumix jeszcze raz przypomnieć sobie jej początki.

Artykuł został przygotowany przy współpracy z Panasonic.
Sponsorem cyklu „10 lat marki Lumix” jest Panasonic Marketing Europe GmbH Oddział w Polsce.